Εφυγε ο ποιητής Αντρέας Παγουλάτος

Καλό ταξίδι Αντρέα!
Ηλίας Λιούγκος, Αθήνα, 24 Μαρτίου 2010

Εφυγε  στα 62 του χρόνια ο ποιητής, δοκιμιογράφος και θεωρητικός του σινεμά Αντρέας Παγουλάτος, μια ιδιαίτερη μορφή των ελληνικών γραμμάτων, αλλά και του σινεμά.

Από το 1970 έως το 1988, στο Παρίσι, συμμετείχε στη γέννηση του ποιητικού γλωσσοκεντρικού κινήματος. Τα βιβλία ποίησής του, «Επίμαχα» (1973), «Κορμί κείμενο» (1975) και τα ποιήματά του, που δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά, θεωρούνται από τα πρώτα γλωσσοκεντρικά κείμενα.

Το 1973 ιδρύει το περιοδικό «Χνάρι» (1973-1976) και ακολουθούν τα «Χνάρια», το 1985, που συνδιευθύνει με τον ζωγράφο Γιώργο Λαζόγκα. Υπήρξε για πολλά χρόνια υπεύθυνος του τομέα ποίησης στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα. Διηύθυνε μαζί με τον Νάνο Βαλαωρίτη το περιοδικό «Συντέλεια» (Εξάντας), ενώ μέχρι τον θάνατό του συνδιηύθυναν τη «Νέα Συντέλεια» (Αγκυρα).

Δημοσίευσε δοκίμιά του σε περιοδικά, εφημερίδες και ειδικές εκδόσεις των Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, Δράμας και του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών (στο πλαίσιο, ιδιαίτερα, του φεστιβάλ «Κινηματογράφος και πραγματικότητα», το οποίο ξεκίνησε μαζί με τον Β. Σπηλιόπουλο πριν από 18 χρόνια). Πάνω στην ποίησή του έγιναν ταινίες (Καπλανίδης, Πλαϊτάκης κ.ά.) και βίντεο-ποιήματα (Σαντοριναίος), ενώ άλλα ποιήματά του μελοποιήθηκαν. Εχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές: «Οργια και εμπόδια», «Προς, Στοιχειώσεις, Πόροι», «Επίμαχα, Κορμί κείμενο», «Πέραμα». Αλλα βιβλία του: «Φώτος Λαμπρινός», «Ιστορία και πολιτική στο έργο του Παντελή Βούλγαρη», «Νικόλαος Κάλας», «Νάνος Βαλαωρίτης» κ.ά.

                                               *από την εφημ. Ελευθεροτυπία, Τρίτη 23 Μαρτίου 2010

                                     Πρωτοσέλιδο στην εφημερίδα "εποχή"

Αντρέας Παγουλάτος, 1948 - 2010

                    «Έφυγε» ο ποιητής της πρωτοπορίας

Από τη Δευτέρα 23 Μαρτίου, ο ποιητής Αντρέας Παγουλάτος, εξέχουσα μορφή των ελληνικών γραμμάτων, δεν βρίσκεται πια ανάμεσά μας. Εκτός από την πρωτοποριακή ποιητική του γραφή, με έργα όπως τα «Επίμαχα», «Κορμί Κείμενο», «Όργια και εμπόδια», «Προς, Στοιχειώσεις, Πόροι» και «Πέραμα», ο Παγουλάτος διακρίθηκε και ως δοκιμιογράφος, θεωρητικός κινηματογράφου και μεταφραστής. Τα κείμενά του διαπερνά μια εκλεπτυσμένη αντίληψη της αισθητικής, συνδυασμένη με το αίτημα της κοινωνικής χειραφέτησης. Ψάξτε τα, διαβάστε τα, διαδώστε τα.

Εξάλλου, κανένας ποιητής δεν πέθανε ποτέ, εφόσον οι επόμενοι συνέχισαν να βουτάνε στα βαθιά της σκέψης και της πράξης του. Ο Παγουλάτος υπήρξε εκδότης των περιοδικών «Χνάρι», «Χνάρια», «Συντέλεια» και «Νέα Συντέλεια», τακτικός συνεργάτης του «Μανδραγόρα» και μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού «Ουτοπία», βασικού στυλοβάτη της αριστερής ριζοσπαστικής σκέψης στη χώρα μας.
Ανιδιοτελής και ακούραστος εργάτης της τέχνης, εκπροσώπησε την ελληνική ποίηση σε δεκάδες συναντήσεις στο εξωτερικό, ενώ το Λόγο του μελοποίησαν σύγχρονοι έλληνες συνθέτες (Ηλίας Βαμβακούσης, Θάνος Μικρούτσικος, Παναγιώτης Μπούσαλης, Χάρης Ξανθουδάκης, Πάρις Παρασχόπουλος, Θωμάς Σλιώμης).
Πάνω απ’ όλα, ο Παγουλάτος υπήρξε ένας παντοτινά νέος στην καρδιά και στο μυαλό, πρότυπο ασυμβίβαστου ποιητή και διανοητή, πηγή συνεχούς δημιουργίας που με την προσωπική του πορεία φώτισε λίγο περισσότερο την ομορφιά της τέχνης και το αίτημα ενός καλύτερου κόσμου. Στο πρόσωπό του αποχαιρετάμε έναν αγαπητό φίλο και έναν πολύτιμο δάσκαλο. Ως ελάχιστο φόρο τιμής, η «Εποχή» δημοσιεύει μία συλλογή κειμένων του ίδιου του ποιητή, αλλά και άλλων, στη μνήμη του.
Επιμέλεια: Λιάνα Μαλανδρενιώτη, Ηρακλής Οικονόμου, Αντώνης Μποσκοΐτης

*  *  *

             Ο Αντρέας Παγουλάτος για τη μουσική

«Απ’ όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, από μικρό παιδί έγραφα ποιήματα και συνειδητά από την πρώτη κιόλας εφηβεία μου. Δεν μπορώ να πω με μεγάλη βεβαιότητα κάτω από ποιες συνθήκες πρωτάρχισα να το κάνω. Εντοπίζω μονάχα μια γενική φαντασιακή ατμόσφαιρα που προσπαθούσα να αρθρώσω και να εκφράσω με λέξεις. Διάβαζα επίσης ποίηση, λογοτεχνία και ιστορία από πολύ νωρίς, στα ελληνικά και λίγο αργότερα στα γαλλικά. Παρόλο, όμως, που γνώρισα μεγάλους ποιητές, δέχτηκα κυρίως επιδράσεις από τη σύγχρονη μουσική, που άκουγα με πάθος από πολύ μικρός χάρη στο Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας στην αρχή και με γοήτευε: Στραβίνσκι, Μπάρτοκ, Σχολή της Βιέννης και ιδίως Βαρέζ και αργότερα Μεσσιάν, Νόνο, Μπέριο, Ξενάκη, Χρήστου. Αυτές οι επιρροές - μαζί με τη ρεμπέτικη, λαϊκή, ελληνική αλλά και τη βραζιλιάνικη και την αφρικανική μουσική - έπαιξαν για μένα ένα σημαντικό ρόλο…».
(Νάνος Βαλαωρίτης - Αντρέας Παγουλάτος, «Ένας διπλός διάλογος», «Ουτοπία», τ. 30, Μάιος - Ιούνιος 1998)
«Εδώ δούλεψα στο ραδιόφωνο παρουσιάζοντας τη βραζιλιάνικη μουσική και την ποίηση. Η βραζιλιάνικη μουσική έχει μεγάλη παράδοση με πολύ πλούτο, με μεγάλους τραγουδοποιούς και συνθέτες. Ήταν μια εκπομπή που ξάφνιασε γιατί εδώ δεν είχαν ξεκαθαρισμένα στο μυαλό τους οι ακροατές ότι είναι κάτι το ξεχωριστό. Τη συνδυάζανε μόνο με το λάτιν. Είχα δουλέψει για αυτό πολύ και στο Παρίσι, είχα αρχίσει να μεταφράζω μεγάλους Βραζιλιάνους ποιητές. Ήμουν ο πρώτος που μετέφρασα τα Ετερώνυμα του Πεσόα…»
(Συνέντευξη στον Θανάση Συλιβό, «Μετρονόμος», τ. 33, Απρίλιος - Ιούνιος 2009)

Ο μελοποιημένος Αντρέας Παγουλάτος

Η περιπλάνηση του ποιητή Αντρέα Παγουλάτου στον κόσμο της μουσικής ξεκινάει από τα πολύ νεανικά του χρόνια. Συγκεκριμένα, από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, όταν ως έφηβος είχε την ευκαιρία να συμμετάσχει στο χορωδιακό σύνολο του έργου Επίκυκλος του Γιάννη Χρήστου υπό τη διεύθυνση του συνθέτη. Ο Χρήστου και οι ποιητές Γιάννης Ρίτσος, Τάκης Σινόπουλος και Μαντώ Αραβαντινού ήταν οι πρώτοι που παρότρυναν τον Παγουλάτο εν έτει 1970 να εκδώσει τα δικά του ποιήματα. Ο πρώτος συνθέτης που μελοποίησε τον Αντρέα Παγουλάτο ήταν ο Θάνος Μικρούτσικος κατά τη διάρκεια της χούντας. Από τη γνωριμία και συνεργασία τους προέκυψαν κάποια τραγούδια έντονα πολιτικοποιημένα που είχαν παρουσιαστεί σε μπουάτ της Πλάκας.
Υπήρχαν σκέψεις για ένα ενιαίο μουσικό έργο του Μικρούτσικου βασισμένο στην ποίηση του Παγουλάτου. Αυτές ακριβώς οι σκέψεις οδήγησαν στη δημιουργία του έργου Κυμαινόμαστε μέσα από την πρώτη συλλογή του ποιητή με τίτλο Επίμαχα.
Το 1973 ο Παγουλάτος φεύγει για το Παρίσι. Από τον κύκλο του Θάνου Μικρούτσικου είχε ήδη γνωριστεί με προσωπικότητες από τον χώρο της σύγχρονης μουσικής, όπως ο Παπαϊωάννου και ο Χάρης Ξανθουδάκης. Το διάστημα τέλη του 1970 - αρχές του ΄80, θα συνεργαστούν με τον Ξανθουδάκη στη δημιουργία δύο έργων. Το ένα από αυτά, με τίτλο Commentarium, συμπεριλαμβάνεται στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού της Νέας Συντέλειας. Στο δεύτερο, συμμετείχε και ο Pierre Ρηγόπουλος, περίφημος κρουστός μουσικός.

* * * *

Με την επιστροφή του στην Ελλάδα, ο Παγουλάτος συνεργάζεται με τον κιθαριστή και συνθέτη Πάρη Παρασχόπουλο με ένα Πανμεσογειακό Κουιντέτο σε αρκετές συναυλίες στο εξωτερικό. Αρκετά χρόνια αργότερα, ένα από τα τραγούδια του Παρασχόπουλου σε ποίηση Παγουλάτου θα ακουστεί με τη φωνή του Γιώργου Μεράντζα μέσα στο Πολυτεχνείο της Αθήνας. Επίσης στο τελευταίο τεύχος της Νέας Συντέλειας, στο cd της έκδοσης, υπάρχει ένα τραγούδι των Παρασχόπουλου - Παγουλάτου.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 συνεργάζεται με τον πρωτοποριακό συνθέτη Θωμά Σλιώμη. Μελοποιούνται τρία ποιήματα, προορισμένα για τη Μαρία Φαραντούρη, από τα οποία τελικά κυκλοφορεί μόνο το ένα στο cd του Σλιώμη με τίτλο Cantos. Να τι έγραφε στο ένθετο εκείνης της δισκογραφικής έκδοσης ο συνθέτης Θωμάς Σλιώμης: Συναντιόμαστε ξανά με τον Αντρέα, αυτή τη φορά στην Αθήνα. Παίζω ένα σύντομο κομμάτι στο πιάνο, μιλάμε, μετά μου δίνει μερικά ποιήματα του. Έχω διαβάσει πρόσφατα το Black Out του Μπαλεστρίνι και το Κορμί Κείμενο του Αντρέα. Ξανά, για μια ακόμη φορά. Δύο από τα σημαντικότερα κείμενα της νεοτερικής ποίησης. Τα επόμενα χρόνια, ο Παγουλάτος συνεργάζεται με τους πειραματικούς συνθέτες Σπύρο Φάρο και Κώστα Σίγκαρετ. Το 2003 γνωρίζεται με τον τραγουδοποιό Ηλία Βαμβακούση. Μέσα σε τέσσερα χρόνια ολοκληρώνεται η μελοποίηση του Περάματος, της πιο πρόσφατης συλλογής του Παγουλάτου, με το χαρακτήρα ενιαίου μουσικού έργου. Σε μία πρώτη έκδοση, ο δίσκος κυκλοφόρησε στην Ιταλία ύστερα από δύο συναυλίες του συγκροτήματος Πλάνητες Εν Πλω στο Πανεπιστήμιο του Μπάρι.
 Πριν απ’ αυτή τη δίγλωσση έκδοση του Περάματος, σε ελληνικά και ιταλικά, πέντε από τα μέρη του έργου είχαν κυκλοφορήσει με τα cd και πάλι της Νέας Συντέλειας. Αυτή τη στιγμή επίκειται η ελληνική έκδοση του Περάματος από την ανεξάρτητη εταιρεία Αιγίς, η οποία θα συνοδεύεται κι από μία ταινία του διακεκριμένου ντοκιμαντερίστα Γιάννη Λάμπρου. Οι τελευταίες μελοποιήσεις στην ποίηση του Παγουλάτου έχουν πραγματοποιηθεί από τους νεότερους τραγουδοποιούς Παναγιώτη Μπούσαλη και Επίκουρο Τριανταφυλλίδη.

Αντώνης Μποσκοΐτης (blog «Άσματα και Μιάσματα»)

~~~~~///~~~~~

Ανασαίνουμε τη σάψη ενός κόσμου που /μας/ πεθαίνει
Τελικά η τέχνη στις μέρες μας, (για να συνεχίσω από μια σκέψη μου στο Πριν), με τον λιγότερο ή περισσότερο πρωτοποριακό, ακόμα και συμβατικό της δρόμο, μοιάζει με το ανέκδοτο του καλού πρόσκοπου που περνάει με το ζόρι τη γιαγιά στο απέναντι πεζοδρόμιο, προκειμένου να κάνει την καλή πράξη της μέρας. Σα να προσπαθούν κάποιοι λίγοι να πείσουν τους πολλούς που περί άλλα τυρβάζουν. Να μιλήσουν για κάτι που στους άλλους φαίνεται άχρηστο και περιττό.
Πιο χαμηλά σάψη/ σκουριασμένη αντένα/ βροντά θάνατος, ξαναδιαβάζω από τη συλλογή «Προς-Στοιχειώσεις-Πόροι» τα ποιήματα λέξεις/έννοιες/εικόνες/συν αισθήματα/ συνθήματα του Αντρέα Παγουλάτου-Πέτσα (1946-2010, για να καταγράψουμε επακριβώς τη γενεαλογική του ταυτότητα). Και πάντως, σε όσους βιάζονται να απορρίψουν τον πειραματικό/πρωτοποριακό χαρακτήρα των ποιητικών γλωσσοκεντρικών του επιλογών, η αντιστοίχηση του ουσιαστικού «σάψη» με το ποίημα Άγραφον του Άγγελου Σικελιανού (πέρα απ’ τη σάψη, υπόσκεση μεγάλη,/ αντιφεγγιά του Αιώνιου, μα κι ακόμα/ σκληρή του Δίκαιου αστραπή κ’ ελπίδα) αποτελεί μια ελάχιστη ένδειξη της κλασσικής του παιδείας και συνέχειας στην εξέλιξη της ποιητικής του.
Τέσσερα πράγματα θα μπορούσα εν θερμώ να πω για τον Αντρέα, για τον οποίο πάντως δεν κάνω νεκρολογία. Θεμιτή η έκφραση αγάπης και απότιση τιμής στον προσφιλή σου: (σχεδιασμένη, πέραν του δέοντος ψύχραιμη σε μια περίσταση θανάτου, ή από καρδιάς), δεν μπορεί παρά να έχει χαρακτήρα επίκαιρο και να ολοκληρώνεται σχεδόν με το τέλος της εξοδίου ακολουθίας. Δεν είναι όμως αυτό που ταιριάζει στον Παγουλάτο. Άλλωστε οι δημιουργοί μιλάνε με το έργο τους και από την άποψη αυτή κατάφερε, παρά το βιαστικό της αποχώρησης, να καταθέσει ένα μεγάλο πολυσύνθετο και πολυποίκιλο υλικό -που μακάρι να διασωθεί, να ταξινομηθεί και να αξιοποιηθεί από μελετητές/συμπορευτές-συντρόφους/φίλους.
Να προσμετρήσει στην ηθική (και πολιτική) του συγκρότηση η συνειδητή αποστασιοποίησή του από τα λογοτεχνικά σαλόνια και η καλλιτεχνική του συμπόρευση με αριστερούς, γιατί όχι και αναρχικούς χώρους (και πάντως όχι της καθεστηκυίας γραφειοκρατικής αριστεράς), δεν συναγελάστηκε με γκλαμουράτους του συστήματος, μήτε με ανθρώπους του Συγκροτήματος που εξακολουθούν να λυμαίνονται την πνευματική ζωή, διαμοιράζοντας τα ιμάτια της.
Κι όμως, 20 χρόνια πριν βρέθηκε μεταξύ των βασικών συντελεστών στις εκπομπές: «Xρώματα» (EPT 1), «Ψηφιδωτό», «Nέες Eικόνες»,«H Tέχνη της φωτογραφίας», είχε την ευθύνη του ετήσιου φεστιβάλ ντοκιμαντέρ του Γαλλικού Ινστιτούτου, πάνω στο έργο του βασίστηκαν ταινίες που πέρασαν στην ελληνική τηλεόραση. Δε διάβαζε ποιήματα στο Μέγαρο, αλλά στο Νοsotros, δεν έπινε γκαζόζα στο Ντόλτσε, αλλά στο πατάρι του Κοραή και στην πλατεία Σεπολίων, δεν προτιμούσε το Κολωνάκι αλλά μίλαγε για τον Ρίτσο στην Πετρούπολη. (με γραφές που άντλησαν από την α φωνία προσ ώπων σ’ ένα ανοιχτό και ατελείωτο λογαριασμό με τον κόσμο/ κόσμος να μπορεί γοργά να γεμίσει τα κενά του/ να διαγράψει τους φόνους του/ αποκτώντας εύκολα κι απο τρόπαια ένα νόημα/ μια και για πάντα αποδεχτή τροχιά).1
Τέσσερις παρατηρήσεις, λοιπόν: α) Από την αρχή μέχρι το τέλος δημιουργούσε, συμμετείχε, ή συνεργαζόταν με περιοδικά, πιστός σε συλλογικότητες, ανοιχτός σε προτάσεις, δημιουργικός σε ιδέες, δίχως η συλλογική έκφραση να περιορίζει/εμποδίζει την ατομικότητα του έργου του, που διατηρούσε το προσωπικό και ευδιάκριτο στίγμα του.
β) Οι καλλιτεχνικές του ανησυχίες, με βάση και άξονα πάντα την ποίηση -ο Αντρέας ήταν πρώτα ποιητής - εκτείνονταν στον κινηματογράφο (έρευνα, μελέτη, ιστορία, θεωρία, αισθητική), στο θέατρο, στα εικαστικά και βεβαίως στην ιστορία και θεωρία της λογοτεχνίας. Θεωρητικά εξοπλισμένος, διαχειριζόταν με ικανότητα τα εργαλεία της δουλειάς του, διατηρώντας μια αναλυτική σκέψη και μια πρωτοπόρα ματιά που ξεχώριζαν. (Διόλου αυτονόητη συνθήκη στο λογοτεχνικό χώρο με τα πολλά πληκτικά και ανούσια φληναφήματα στο όνομα της «κριτικής ανάλυσης» και του «δοκιμίου»).
γ) Διακριτή-πρωταρχική συνισταμένη της δουλειάς, η επι κοινωνία, ένα ανοιχτό βήμα διαλόγου που οφείλει να διατηρεί, με το κοινό, ο δημιουργός. Όχι με τη μορφή των ανούσιων και πληκτικών παρουσιάσεων που μας κατακλύζουν, υποχρεώνοντας πολλούς να περιφέρονται βαριεστημένα από χώρο σε χώρο, αλλά με τη ζωντάνια των μαραθώνιων(!) ποιητικών αναγνώσεων -με μουσική εναλλαγή και διάλογο-, με μια πραγματική επαφή και συνύπαρξη νεότερων και καταξιωμένων, μια διαρκής γιορτή ποίησης και μουσικής απ’ όπου δεν έλειπαν ποτέ οι νεκροί ποιητές που πάντα εύρισκαν θέση ισότιμη στις εκδηλώσεις. Παρά τον εξ αρχής σαφή προσανατολισμό του στον υπερρεαλισμό και στη γλωσσοκεντρική γραφή, που υπεράσπιζε με σθένος και επεδίωκε να εκπροσωπεί, δεν τον διέκρινε μονομέρεια στις επιλογές ποιητών, προτείνοντας σε δημιουργούς όλων των τάσεων και των λογοτεχνικών ρευμάτων. Τέλος ίσως είναι ο μόνος που στήριξε και προώθησε ισότιμα και με εμμονή νέους ανθρώπους.
δ) Παρότι η λογοτεχνία βάρυνε αναμφισβήτητα στους προσανατολισμούς και στο έργο του εντούτοις καλλιεργούσε περισσότερο τις σχέσεις του με μουσικούς και κινηματογραφιστές, ενδεχομένως -μαζί με το θέατρο- οι βαθύτερες αγάπες του. Ίσως γι’ αυτό κι οι περισσότεροι που τον συνόδευσαν στην τελευταία δημόσια εμφάνισή του, ήταν άνθρωποι της μουσικής και της 7ης τέχνης, ενώ απουσίαζαν πολλοί από τους ποιητές, συγγραφείς -ακόμη κι ως επίσημη εκπροσώπηση-, αλλά και τους περιοδικάριους, παραδόξως. Και μάλιστα αν σκεφτούμε πως έτσι που περιθωριοποιήθηκε η ποίηση στις μέρες μας, μοιάζει με το παιχνίδι του χαμένου θησαυρού: πρέπει να ψάξεις πολύ για να την ανακαλύψεις. Συνήθως στο παιχνίδι πια (στις χαρές, λύπες, μικροεντάσεις, πάθη, απρέπειες) συμμετέχουν μονάχα οι της συντεχνίας, παλιότεροι και νέοι. Γιατί οι άλλοι δεν έχουν το χρόνο και την όρεξη. Δεν είχε κι άδικο ο Μιχάλης Κατσαρός όταν έλεγε «Τι τη θέλετε την ποίηση; Δεν παίρνετε κανένα βίντεο;»). Ή μήπως τώρα, με την παρουσία του πάντα αισιόδοξου Αντρέα Παγουλάτου, θ’ αλλάξουν οι συσχετισμοί στον πάνω κόσμο;

                                              Κώστας Κρεμμύδας

"Πόροι"
Ανδρέας Παγουλάτος

δείτε στο:
http://genesis.ee.auth.gr/dimakis/mandragoras/2/4.html



ΥΠΟΘΗΚΕΣ
«Πέραμα»
(απόσπασμα)
του Αντρέα Παγουλάτου

φωνές
χιλιάδες φωνές:
γαμώ το κέρατό σας
δοσίλογοι σπιούνοι τζάκια εξουσίας
τοπία ολέθρου κι οι βόμβες να πουλιούνται
για να πέφτουν να φέρνουν ίδιο σ’ όλους θάνατο
κι αυτοί που δεν λογίζονται ν’ αντισταθούν κι οι άλλοι
με το δισάκι και
οι άρρωστες ψυχές
κάτω από
το μαστίγιο
αλυχτούν
σαν τα σκυλιά
δαγκώνουν
τις σάρκες τους
στο διάβολο αδικητές
διψάτε για αίμα βρυκόλακες
εμποδίζετε μ’ όλα τα μέσα το πέρασμα
μια διάφανη ώρα όταν ο χρόνος ξαπλώνεται
στον ξάστερο ουρανό και μ’ ένα άλμα του
λαμπρύνει
την αυγή
φωνές και πάλι
φωνές: αυγή αυγούλα
ευωδιά από εφηβικά φιλιά
που ανακαλύπτουν ποτάμια λεύτερα ζώα
και μια άμετρη κραυγή φλόγα από βουνό σ’ άλλο
βουνό προάγγελος μιας μέρας που δίκαια ανταμείβει που δίνεται
στον κόσμο
μ’ ακράτητη
ηδονή

(…)

Ύστατο χαίρε για τον ποιητή

Οταν άνθρωποι σαν τον Αντρέα φεύγουν, τότε αυτός ο φτωχός τόπος, ρημαγμένος από τη συναλλαγή και την έλλειψη σημείου αναφοράς, φτωχαίνει ακόμη περισσότερο. Ήταν ένας από τους λίγους ονειροπόλους που περνούσαν τους δρόμους της Αθήνας ψιθυρίζοντας στίχους σαν εξορκισμό στο κακό που βάθαινε. Άδικα και νωρίς Αντρέα, αλλά άδικα και νωρίς δεν παθαίνουν όλα;

Θόδωρος Αγγελόπουλος, Τουρκία, 24 Μαρτίου 2010

                                          * * *

Εφυγε ο ποιητής. Έφυγε ο Αντρέας. Έφυγε ο φίλος μου. Οι λέξεις και οι συλλαβές χάνουν τη σημασία τους. Το σώμα - κείμενο δεν υπάρχει πια. Δεν ξέρω τι να πω. Θρηνώ τον θάνατο του. Τον θυμάμαι το 65, το 72, το 80, το 93 το 2002 και την Παρασκευή που μιλήσαμε στο τηλέφωνο. Για ένα είμαι σίγουρος ο στίχος του από τον « Ορέστη» μέχρι το «Πέραμα» θα σκίσει τον χρόνο και θα λειτουργήσει για πολλές επόμενες γενιές σαν αρχαιολογικό εύρημα για την γνώση της εποχή μας. Ο Αντρέας μας ήταν μοναδικός. Καλό σου ταξίδι, αγαπημένε μου, μαζί σου φεύγει και ένα κομμάτι από την καρδιά μου.

                                              Θάνος Μικρούτσικος,

                                                    * * *
Αθήνα, 22 Μαρτίου 2010
Τι έκανες Αντρέα, μήπως δεν πήρες τα χάπια σου; Τι δεν πρόσεξες; Ή μήπως ήταν όπως λεν γραμμένο;
Και τώρα τι κάνουμε; Τα πρόλαβες όλα, ή τα άφησες στη μέση; Θυμάμαι το Μάνο καμιά εβδομάδα πριν πεθάνει το είχε καταλάβει και μου λέει: Κρίμα! θα φύγω και αισθάνομαι πως ακόμα δεν έχω κάνει τίποτα.
Καλό ταξίδι Αντρέα! Όμως πως να σβήσω το τηλέφωνο σου απ το κινητό μου; Καλό ταξίδι Ανδρέα μας κι αν βρεις τους άλλους εκεί που πας, πες τους συγνώμη αν δεν τα συνεχίζουμε όπως θα ήθελαν, μα όμως δεν τα παρατάμε ούτε θα τους προδώσουμε. Απλά όπως λέει και Παναγιωτόπουλου σε ένα τετράστιχο απ’ τις κωμοπόλεις: «μα ήρθαν δύσκολοι καιροί \ για ήρωες και μύθους /για τι η τιμή πουλήθηκε /φτηνά στους τοκογλύφους.»

Ηλίας Λιούγκος, Αθήνα, 24 Μαρτίου 2010

Σημείωση

1. Να με συγχωρήσει ο Αντρέας που για λόγους πρακτικούς αναγκάζομαι να βανδαλίσω την οπτική των ποιημάτων που παραθέτω, μολονότι γνωρίζω πως γι’ αυτόν αποτελούσε αναγκαία συνθήκη της δουλειάς του.

Και στην Κύπρο

Παρουσίασε στο Centre Georges Pompidou ποιητικά του δρώμενα καθώς και μια επιλογή ελληνικών ντοκιμαντέρ ("Ελληνικός Πολιτιστικός Μήνας", 1981). Διοργάνωσε στη Γαλλία, την Ελλάδα, την Ιταλία και την Κύπρο ποιητικές και άλλες εκδηλώσεις, και εκπροσώπησε την ελληνική ποίηση στο εξωτερικό, στις συναντήσεις "Διεθνές Φεστιβάλ Καινούργιας Ποίησης" (Παρίσι, 1983), "Διεθνείς Συναντήσεις Ποίησης" (Cogolin, 1985), "Polyphonix" (Παρίσι, 1986) και "Φωνές της Μεσογείου" (Lodeve, 2005). Ποίησή του μελοποίησαν οι συνθέτες Θωμάς Σλιώμης, Χάρης Ξανθουδάκης, Πάρις Παρασχόπουλος, Ηλίας Βαμβακούσης. Έχει εκδώσει, εν όλω, τις ποιητικές συλλογές: "Όργια και εμπόδια" (Εξάντας), "Προς, Στοιχειώσεις, Πόροι" (Μαραθιά), "Επίμαχα, Κορμί κείμενο" (β' έκδοση, Μαραθιά) και "Πέραμα" (Μανδραγόρας).
Ο Ανδρέας Παγουλάτος υπήρξε, επίσης, πολύ γνώριμος στο κυπριακό κοινό, καθώς ήταν ένας από τους βασικούς και σταθερούς συνεργάτες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού στο «Φεστιβάλ Εναλλακτικού Κινηματογράφου», ενώ σημαντικές ήταν και οι εκδηλώσεις ποιητικού χαρακτήρα που διοργάνωσε κατά καιρούς.
Η είδηση του θανάτου του προκάλεσε ανείπωτη θλίψη στους συνεργάτες του στο Υπουργείο Παιδείας, στην Brave New Media και στο Θέατρο Ένα, αλλά και σε όσους τον γνώρισαν και όσους υπήρξαν αναγνώστες ή ακροατές τού διεισδυτικού και γοητευτικού λόγου του.
*εφημ. "η σημερινή" Λευκωσία http://www.sigmalive.com/simerini/politismos/250334

~~~~~~///~~~~~

* Να σημειώσουμε ότι ο Αντρέας Παγουλάτος ήταν και συνεργάτης του περιοδικού "ΥΦΟΣ"  με δημοσιεύσεις ποιημάτων του ή και με θεωρητικά κείμενα για τον Κινηματογράφο (δείτε τεύχος 12ο, (πρωτοπορίες & μετανεωτερική σκέψη)  Μάρτιος - Μάϊος 2005, με τίτλο "Σκηνοθεσία της πραγματικότητας και κινηματογραφική γλώσσα στην ιστορια του κινηματογράφου" (ντοκιμαντέρ, πρωτοπορίες και πειραματισμοί) σελ. 69-97).

Έτσι λοιπόν με πρόταση του συνεργάτη μας και φίλου του Αντρέα επίσης ποιητή και πανεπιστημιακού Φίλιππα Νικολόπουλου θα γίνει τον Απρίλιο μια ποιητική και μουσική βραδιά ώς ένα αποχαιρετιστήριο Αντίο στον Ποιητή Αντρέα Παγουλάτο.

                                    από την Σύνταξη του περιοδικού "Υφος"

του Χάουαρντ Ζιν: Η «κοινωνική ιστορία της Αμερικής από την εποχή του Κολόμβου ώς τις αρχές του 21ου αιώνα»

*Howard Zinn (Χάουαρντ Ζιν - 1922-2010)
Από την Ιστορία στην πράξη. Η δράση των πολιτών ως προϋπόθεση της δημοκρατίας
μτφρ.: Αρης Λασκαράτος,
εκδόσεις Αιώρα,  σ. 91, 10 ευρώ

Συγγραφέας ενός διάσημου ιστοριογραφικού έργου, της «Ιστορίας του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών», που είναι, όπως το διευκρινίζει ο υπότιτλός του, η «κοινωνική ιστορία της Αμερικής από την εποχή του Κολόμβου ώς τις αρχές του 21ου αιώνα», ο Howard Zinn θεωρεί πως η ανάγνωση και η ερμηνεία του παρελθόντος δεν συνιστά μόνο έναν εύγλωττο οδηγό για τον προσανατολισμό μας στο παρόν, αλλά κι ένα εργαλείο για να παρέμβουμε στα τεράστια (και τερατωδώς άλυτα) ζητήματα της εποχής μας. Ο τόμος Από την Ιστορία στην πράξη (από τις εκδόσεις Αιώρα κυκλοφορεί και η Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών) αποτελείται από τρία κείμενα: από την ομιλία που ο εκφώνησε Ζιν πριν από έναν περίπου χρόνο στο Γαλλικό Ινστιτούτο της Αθήνας και από δύο εκτενείς συνεντεύξεις του στον Κωστή Παπαϊωάννου και στη Σώτη Τριανταφύλλου.

Τι ακριβώς σημαίνει η ρήση τού Ζιν ότι η ιστορική γνώση μπορεί να μετατραπεί σε ριζοσπαστική πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση των διογκωμένων κοινωνικών προβλημάτων του καιρού μας; Δεν πρέπει να φανταζόμαστε, υπογραμμίζει ο ιστορικός, πως οι άνθρωποι της πολιτικής, της οικονομικής και της στρατιωτικής εξουσίας, που καθορίζουν συχνά την τύχη μας, έχουν ατελείωτη δύναμη, ικανή να τους θωρακίσει έναντι οιασδήποτε απειλής.

Αν σκεφτούμε ιστορικά, θα διαπιστώσουμε πως όταν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 οι αγρότες της Καλιφόρνιας μποϊκοτάρισαν τα σταφύλια, κατόρθωσαν να εξαναγκάσουν τις μεγάλες εταιρείες αγροτικών προϊόντων σε σημαντικές παραχωρήσεις, ενώ όταν οι Αμερικανοί στρατιώτες άρχισαν να αντιδρούν στη συνέχιση της παρουσίας των ΗΠΑ στο Βιετνάμ, σταμάτησε ο πόλεμος. Αν ξέρουμε, λοιπόν, το εύρος και την αποτελεσματικότητα των κοινωνικών δράσεων του παρελθόντος, μπορούμε να οργανωθούμε αναλόγως και στο παρόν, αλλάζοντας δομές που μοιάζουν προσωρινά αμετακίνητες και αιώνιες.

Ο Ζιν θα συμπληρώσει πως ο περιορισμός των παραδοσιακών ιστοριογράφων στα μεγάλα γεγονότα (στους πολέμους και στις αμιγώς πολιτικές πράξεις) στέρησε την επιστήμη τους από τη δυνατότητα να κατανοήσει και να εξηγήσει την καθημερινή ζωή, πιάνοντας τον σφυγμό του συνηθισμένου, μέσου ανθρώπου. Με πλήρη συνείδηση της ανάγκης για πολιτικό αγώνα, την οποία διατήρησε στο ακέραιο μέχρι και τον πρόσφατο θάνατό του, ο Ζιν δεν θα διστάσει να παρομοιάσει τον εαυτό του με τον Σωκράτη και να δηλώσει ευθαρσώς: «Ελπίζω να είμαι μια αλογόμυγα για το κατεστημένο, αλλά για τους περισσότερους Αμερικανούς ελπίζω να είμαι ένα άλλο είδος ζώου ή εντόμου. Θέλω να κεντρίζω τους ηγέτες της χώρας. Δεν θέλω να κεντρίζω τον αμερικανικό λαό, ο οποίος εξαπατάται από τη χώρα του».

* εφημ. "Ε" - Βιβλιοθήκη, Παρασκευή 26 Μαρτίου 2010  του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου

**Δείτε  και στο: www.howardzinn.org.

                           *  *  *
                "Ηθελα να αλλάξω τον κόσμο".

Ο Χάουαρντ Ζιν ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης, συγγραφέας και ακτιβιστής, έγινε γνωστός στην Ελλάδα με το θεατρικό έργο του "Ο Μάρξ στο Σόχο" - που παίχτηκε για πέντε συνεχείς χρονιές - και στη συνέχεια από την έκδοση του μνημειώδους έργου και διεθνούς best seller "Η ιστορία του λαού των ΗΠΑ". Εφυγε από την ζωή στις 28 Ιανουαρίου 2010 σε ηλικία 87 ετών.

Τον Μάιο του 2009 ο Ζιν επισκέφθηκε την Αθήνα και την Θεσσαλονίκη -προσκεκλημένος των Εκδόσεων ΑΙΩΡΑ και του ΕΚΕΒΙ στο πλαίσιο της 6ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης- και μίλησε με θέμα: " Η δράση των πολιτών ως προϋπόθεση της Δημοκρατίας".

Στο βιβλίο αυτό συνυπάρχουν αρμονικά τέσσερα κείμενα: η ομιλία του, οι συνεντεύξεις του στον Κωστή Παπαΐωάννου και στη Σώτη Τριανταφύλλου, καθώς και ένα προσωπικό κείμενό του.

Το πολυεπίπεδο αυτό υλικό φωτίζει τις ιδέες και την προσωπικότητα του Χάουαρντ Ζιν που αναδεικνύεται ακούραστος, μαχητικός και αισιόδοξος.

Με την πεποίθηση ότι η Ιστορία είναι ένας τρόπος όχι μόνο να κατανοούμε το παρελθόν, αλλά και να δρούμε στο παρόν και με βαθιά γνώση της πολιτικοκοινωνικής πραγματικότητας, διερευνά τη φύση της Δημοκρατίας και τις εκφάνσεις της, τονίζει τη δύναμη των κοινωνικών κινημάτων και οραματίζεται μια παγκόσμια κοινότητα χωρίς εθνικά σύνορα.

Είναι αυτός ο συνδυασμός γνώσης, ήθους και ανταγωνιστικότητας που, όπως σχολιάζει ο Νόαμ Τσόμσκι, συνέβαλε σημαντικά στην αφύπνιση και στην αλλαγή του τρόπου που ζει και σκέφτεται μια ολόκληρη γενιά στην Αμερική.

Οπως τονίζει στην εισαγωγή του ο Αρης Λασκαράτος, υπεύθυνος των Εκδόσεων "Αιώρα", "απλός, άμεσος, ήπιος αλλά και ακλόνητος στα πιστεύω του, ο Χάουαρντ Ζιν μιλάει στην ψυχή τω ανθρώπων. Ισως γι' αυτό καταφέρνει να εμπνέει και να κινητοποιεί, από την εποχή της ενεργής συμμετοχής του στο κίνημα για τα κοινωνικά δικαιώματα τη δεκαετία του '50 και αργότερα στο αντιπολεμικό κίνημα του Βιετνάμ μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα.

Ακούραστος, μαχητικός και αισιόδοξος, στα 87 του, ήρθε για να μας θυμίσει ότι η κοινωνική δικαιοσύνη και η ελευθερία κατακτούνται μέσα από τις καθημερινές επιλογές όλων μας, ότι η δύναμη των λίγων βασίζεται στην αδράνεια των πολλών. Οτι δεν υπάρχουν δικαιολογίες, ότι μπορούμε και οφείλουμε να κάνουμε τον κόσμο καλύτερο.

Ο τίτλος του βιβλίου, "Από την Ιστορία στην πράξη", παραπέμπει άμεσα στη στάση ζωής του Χάουαρντ Ζιν, όπως εκφράζεται με τα ίδια του τα λόγια: "Δεν έγινα ιστορικός επειδή ήθελα να περάσω τη ζωή μου σε μια αίθουσα διδασκαλίας και να πηγαίνω στις ετήσιες συναθροίσεις των ιστορικών, που διαβάζουν σημαντικές επιστημονικές ανακοινώσεις ο ένας στον άλλο.

 Εγινα ιστορικός για έναν πολύ ταπεινό λόγο:

Ηθελα να αλλάξω τον κόσμο. Οπότε, ήθελα η Ιστορία να κάνει κάτι γι' αυτά που γίνονται στον κόσμο. Δεν ήθελα να μπω στο παρελθόν, όπως πολλοί ιστορικοί, που μπαίνουν στο παρελθόν και δεν επιστρέφουν ποτέ. Τους χάνεις... Σε χάνουν... Εγώ ήθελα να μπω στην Ιστορία και να μάθω για το παρελθόν και να δω πώς το παρελθόν μπορεί να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα του παρόντος".

Οι ιστορικές εκδόσεις Δ. Ν. Παπαδήμα υπηρετούν τα Γράμματα εδώ και πέντε δεκαετίες,

Από τον Κωνσταντίνο Μπούρα Οι ιστορικές εκδόσεις Δ. Ν. Παπαδήμα υπηρετούν τα Γράμματα εδώ και πέντε δεκαετίες, με ορμητήριό τους το γνωστό βιβλιοπωλείο της οδού Ιπποκράτους, απ' όπου περάσαμε όλοι, ως φοιτητές, με το δέος του νεοφώτιστου που εισέρχεται σε έναν ναό.

Κι όταν μας έλειπε κάτι από τη βιβλιογραφία για μια προπτυχιακή ή μεταπτυχιακή εργασία, εκεί τρέχαμε παρευθύς. Αξίζει, λοιπόν, νομίζω, να αφιερώσουμε λίγο χρόνο και να δώσουμε λίγο χώρο προκειμένου να ενημερωθούμε για τις τελευταίες σημαντικές εκδοτικές επιτεύξεις τού κ. Παπαδήμα.

**Χαράλαμπος Μπάλτας, φιλόλογος-συγγραφέας, Λεξικό αναπτυγμένων εννοιών, γ' έκδοση, Αθήνα 2010, σχ. 8ο, δεμένο, σ. 531, 30,30 ευρώ

Ακούμε πολλές φορές, και διαβάζουμε, ασαφείς και δυσνόητες προτάσεις σε κείμενα γραμμένα, όχι μόνο από μαθητές, φοιτητές ή σπουδαστές, αλλά κι από (ολίγους, ευτυχώς) βαρύγδουπους πανεπιστημιακούς ή βαρυσήμαντους ανθρώπους των Γραμμάτων και των Τεχνών, με αποτέλεσμα να μην κατανοούμε επακριβώς τι θέλουν να μας πουν. Μία πιθανή αιτία είναι το διαφορετικό νόημα και περιεχόμενο που φαντάζονται οι φωστήρες αυτοί, ή εμείς οι ανεπαρκείς αναγνώστες, ότι ενδέχεται να έχουν όροι και έννοιες που έχουν μπει στη ζωή μας - συνήθως σε πρόχειρη ή αδόκιμη μετάφραση από ξενόγλωσσα βιβλία σημαντικών διανοητών. Η ασάφεια στη διατύπωση μιας σκέψης, η κενολογία και οι πάσης φύσεως κοινοτοπίες προδίδουν την κρύφια πρόθεση του ομιλητή (ή γραφιά) να μας σερβίρει, ως... σπεσιαλιτέ (επί το... ελληνικότερον) αναμασημένες και κακομασημένες -ενίοτε- εισαγόμενες τροφές χαμηλής θρεπτικής πνευματικής αξίας και αγνώστου επιπέδου (γλωσσικών) τοξινών ή διοξινών. Την ανάγκη για μια πληρέστερη κατανόηση και εμπέδωση περίπου εξακοσίων εννοιών, πολλές από τις οποίες είναι ιδιαίτερα επίκαιρες, έρχεται να καλύψει η τρίτη έκδοση του Λεξικού Αναπτυγμένων Εννοιών του φιλόλογου και συγγραφέα Χαράλαμπου Μπάλτα. Χρησιμοποιήστε το για να αποφύγετε παρεξηγήσεις και για να επιτύχετε επακριβείς διατυπώσεις των ιδεών και των σκέψεών σας. Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς... κειμενογράφους.

**Αφιέρωμα στη ΘΕΣΣΑΛΙΑ. Ιστορία - Λαογραφία - Τέχνη - Γράμματα, τρίτη καλαισθητική δεμένη επανέκδοση του αφιερώματος στη Θεσσαλία του περιοδικού «ΗΩΣ», σχ. 4ο, σ. 320, με 201 εικόνες και γκραβούρες και 6 χάρτες, Αθήνα 2010, 41,28 ευρώ .

Αυτό το ιδιαίτερα διαφωτιστικό, ενημερωτικό και κατατοπιστικό ειδικό αφιέρωμα της επιθεώρησης «ΗΩΣ» το αφιερωμένο στη Θεσσαλία κυκλοφόρησε το 1966. Σε αυτή, την τρίτη επανέκδοσή του έχουμε τη δυνατότητα να διατρέξουμε την Ιστορία, τη γεωγραφία, την αρχιτεκτονική, τις πολιτιστικές και θρησκευτικές εκφάνσεις του καθημερινού βίου των απλών ανθρώπων της Θεσσαλίας, μέσα από χαλκογραφίες του 19ου αιώνα, αναμνηστικές φωτογραφίες από την απελευθέρωση της Θεσσαλίας το 1881, προσωπογραφίες των διδασκάλων Ανθιμου Γαζή, Θεοκλήτου Φαρμακίδη, Κώστα Κούμα, Κωνσταντίνου Οικονόμου και πολλές άλλες προσωπογραφίες, ελαιογραφίες, λιθογραφίες, σχέδια του Θεσσαλού εθνομάρτυρα Ρήγα Βελεστινλή, κείμενα για τη θεσσαλική μυθολογία, για το Πήλιο και τα χωριά του, για τον Ολυμπο και τα Τέμπη, κείμενα του Δροσίνη για το αγαπημένο του Χορευτό και τόσα άλλα... Η μελέτη του καθηγητή Νικ. Μητσόπουλου «Τα Θεσσαλικά Αμπελάκια» καλύπτει 95 ολόκληρες σελίδες και περιέχει πάνω από 50 φωτογραφίες, χαλκογραφίες και 45 σχέδια-κατόψεις από τα περίφημα αρχοντικά τών Γ. Σβαρτς, Ευθυμιάδη, Κρασούλη, Σαμαρά και Κισιρλή. Στον τόμο αυτό θα απολαύσει ο επαρκής αναγνώστης τη μοναδική περιγραφή της επίσκεψης, το 1881, του αθηναίου δημοσιογράφου του «Νεολόγου» Κωνσταντινουπόλεως Σπ. Κ. Παγανέλη στα Μετέωρα, όπου ανέβηκε με το γνωστό «δίχτυ». Ενδιαφέρουσα είναι επίσης η περιγραφή της επίσκεψης στη Λάρισα το 1670 του γάλλου πρεσβευτή στην Κωνσταντινούπολη προκειμένου να συναντήσει τον σουλτάνο, που βρισκόταν τότε σε κυνηγετική αποστολή στον θεσσαλικό κάμπο. Ο πρεσβευτής αυτός συνοδευόταν από έναν καπουτσίνο καλόγερο, που κρατούσε σημειώσεις για ό,τι έπεφτε στην αντίληψή του, σημειώσεις που αργότερα έγιναν βιβλίο.

Στην ίδια σειρά έχουν επανεκδοθεί και κυκλοφορούν σε καλαισθητικές εκδόσεις αφιερώματα της επιθεώρησης «ΗΩΣ» στη Λακωνία, στη Μακεδονία, στην Κεφαλονιά, στη Ζάκυνθο (και στις Ζακυνθινές εκκλησίες), στην Κρήτη, καθώς και στην Εύα Πάλμερ-Σικελιανού , στον Αγγελο Σικελιανό και στις Δελφικές εορτές.

**Andrew L. Sihler, καθηγητής Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin στο Madison των ΗΠΑ, Συγκριτική Γραμματική της αρχαίας ελληνικής και της λατινικής, μτφρ.: Δημήτρης Καραθανάσης, συγκριτικός γλωσσολόγος, επιστημονική επιμέλεια και εισαγωγή: Γεώργιος Κ. Γιαννάκης, αναπληρωτής καθηγητής Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, σχ. 17x25, σ. 881, με αναλυτικό ευρετήριο, δεμένο, 88,82 ευρώ

Στο συγκριτικό πλαίσιο της ινδοευρωπαϊκής γλωσσολογίας συνεξετάζεται η γραμματική των δύο κλασικών γλωσσών, της ελληνικής και της λατινικής. Μέσα από εξαντλητική παρουσίαση των βασικών επιστημονικών ζητημάτων που ανακύπτουν, καλύπτεται με κάθε δυνατή λεπτομέρεια η ιστορική φωνολογία και η μορφολογία τους, ενώ πλουσιότατο είναι το υλικό που παρατίθεται από τις υπόλοιπες ινδοευρωπαϊκές γλώσσες. Το βιβλίο αυτό, που είναι και μια εξαιρετική εισαγωγή τόσο στη μελέτη της ιστορικής γραμματικής της ελληνικής και της λατινικής γλώσσας όσο και στο αντικείμενο της ινδοευρωπαϊκής γλωσσολογίας, αποτελεί απαραίτητο εφόδιο κάθε κλασικού φιλολόγου, αλλά και όλων όσοι ενδιαφέρονται, επαγγελματικά ή ερασιτεχνικά, για ζητήματα ιστορικής και συγκριτικής γλωσσολογίας.

**W.G. Forrest, καθηγητής της Οξφόρδης, Η Γένεση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Ο χαρακτήρας της ελληνικής πολιτικής 800-400 π.Χ., μτφρ.: Ανδρέας Παναγόπουλος, καθηγητής Πανεπιστημίου, Ελένη Κόντη, φιλόλογος, σχ. 8ο, σ. 344, με 74 εικόνες, 5 χάρτες και 2 σχεδιαγράμματα εντός κειμένου, κατάλογο ημερομηνιών, βιβλιογραφία και συμπλήρωμα βιβλιογραφίας, ευρετήριο, δεύτερη έκδοση, Αθήνα 2010, 20,90 ευρώ (με πρόλογο του συγγραφέα στην ελληνική έκδοση, που την αφιερώνει στην Μελίνα Μερκούρη).

Ο W.G. Forrest, καθηγητής της Αρχαίας Ιστορίας στο New College της Οξφόρδης, όπου διαδέχτηκε τον περίφημο καθηγητή Antony Andrewes, είναι συγγραφέας πολυάριθμων μελετών και άρθρων για την αρχαία Ελλάδα κι ένας διαπρεπής φιλέλληνας λόγιος της Βρετανίας που αναγορεύτηκε το 1991 επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στο βιβλίο του αυτό εξετάζει τα θέματα της αρχαίας ελληνικής δημοκρατίας μέσα από μια σκοπιά ανθρωποκεντρική και πολιτο-κεντρική (ας μου επιτραπεί να πω), αφού, ανιχνεύοντας την πορεία της πολιτικής αλλαγής από το 800 έως το 400 π.Χ., προβάλλει την ενεργό συμμετοχή του απλού «αγνώστου» πολίτη μάλλον παρά τη δράση των ένδοξων, «επωνύμων» ηγετών του. Το δημοκρατικό πολίτευμα δεν δημιουργήθηκε «εν μια νυκτί» με τη ρήση «γεννηθήτω Δημοκρατία!», αλλά ήταν μάλλον ένα δημιουργικό, επώδυνο, πολύπαθο «γίγνεσθαι», που γνώρισε διάφορες φάσεις και εξελικτικούς σταθμούς από την αριστοκρατική κοινωνία, στην τυραννίδα, έως τις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη, τη λαμπρά πεντηκονταετία, τον καταστροφικό Πελοποννησιακό Πόλεμο, την ήττα των Αθηναίων, την αποκατάσταση της δημοκρατίας και τη γενική αμνηστία (το 403 π.Χ.). Εννοιες και όροι, όπως δήμος, ισονομία, ισηγορία, δημοκρατία, εκκλησία του δήμου, Βουλή, Αρειος Πάγος, Ηλιαία κ.ά. αναπτύσσονται με σαφήνεια έτσι ώστε να γίνονται κατανοητοί στον μέσο αναγνώστη. Η πλούσια εικονογράφηση και ο υπομνηματισμός των εικόνων (τόποι, αγγεία, επιγραφές, ειδώλια, γλυπτά, νομίσματα) συμβάλλουν στην αισθητική, αλλά και την πλήρη κατανόηση αυτής της ευσύνοπτης ιστορικής αναδρομής. Απολύτως χρηστικά ο κατάλογος ημερομηνιών και το ευρετήριο στο τέλος του βιβλίου.

**Ian Morris - Barry Powell, καθηγητές Πανεπιστημίου, με τη συνεργασία ομάδας καθηγητών Πανεπιστημίου, Α new companion to Homer, Εγχειρίδιο Ομηρικών Σπουδών, μτφρ.: Φωτεινή Πέτικα, Μάριος Σκέμπης, Μιχάλης Μουρατίδης, φιλόλογοι, επιμέλεια: Αντώνης Ρεγκάκος, καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας ΑΠΘ, σχ. 17x25, σελ. 929, με 17 εικόνες εκτός κειμένου, δεμένο, 90 ευρώ .

Αφησα τελευταίο σ' αυτή τη σελίδα - αλλά όχι έσχατο - έναν μνημειώδη τόμο, όπου τριάντα κορυφαίοι ομηριστές, καθηγητές ευρωπαϊκών και αμερικανικών πανεπιστημίων, πραγματεύονται την ομηρική ποίηση, από λογοτεχνική, γλωσσολογική, μυθολογική, ιστορική και αρχαιολογική σκοπιά, καλύπτοντας παραδοσιακά θέματα, όπως το ομηρικό ζήτημα, αλλά και θέματα επίκαιρα, όπως η αφηγηματολογική ανάλυση της Ιλιάδας και της Οδύσσειας. Το Νέο αυτό Εγχειρίδιο Ομηρικών Σπουδών είναι αποτέλεσμα της σημαντικής μεταστροφής που συντελέστηκε στα φιλολογικά ενδιαφέροντα των δύο τελευταίων γενεών, οι οποίες απομακρύνθηκαν από τις παραδοσιακές μορφές της ιστορικής ανάλυσης και προσεγγίζουν τα γενικότερα πολιτισμικά θέματα από μια πανοραμική σκοπιά. Οπως και σε όλες τις άλλες ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες, η ομηρική φιλολογία προσαρμόστηκε στις τάσεις των καιρών, σύμφωνα με τις οποίες η αρχαιολογική έρευνα παραμένει πάντα σημαντική, αλλά, τις τελευταίες δεκαετίες, δεν αποτελεί πια το αποκλειστικό πλαίσιο μέσα στο οποίο κινούνται οι ομηρικές έρευνες.

Να θυμίσουμε ότι οι ανακαλύψεις του Ερρίκου Σλήμαν και οι επιτυχημένες του ανασκαφές στην Τροία και στις Μυκήνες, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1870, ακύρωσαν την επικρατούσα ομοφωνία μεταξύ των κλασικών φιλολόγων ότι η ομηρική κοινωνία και ο Τρωικός Πόλεμος ήταν ποιητικές συλλήψεις και αποκυήματα της φαντασίας ραψωδών του 8ου π.Χ. αιώνα. Τόσο η Ιλιάδα όσο και η Οδύσσεια ήταν έπη της Εποχής του Χαλκού, που παραδόθηκαν λίγο-πολύ ακέραια διά μέσου των Σκοτεινών Αιώνων και αποκαλύπτουν με κάποια σχετική ακρίβεια την πραγματικότητα του μυκηναϊκού κόσμου και πολιτισμού. Η συνέχεια, στις... 929 σελίδες του συναρπαστικού (από κάθε άποψη και για κάθε αρχαιολάτρη) αυτού τόμου.

*από την "Βιβλιοθήκη" της  εφημ." Ελεθευροτυπία" Παρασκευή 19 Μαρτίου 2010

110 χρόνια από τη γέννηση του Γεώργιου Σεφέρη

Ηταν από τους σημαντικότερους έλληνες ποιητές. Γεννήθηκε με το όνομα Γιώργος Σεφεριάδης στις 13 Μαρτίου του 1900 στη Σμύρνη. Σε ηλικία 14 ετών έγραψε τους πρώτους στίχους του και σπούδασε νομικά και λογοτεχνία.
Τον Ιούλιο του 1928 δημοσιεύθηκε στη Νέα Εστία η μετάφραση «Μια βραδυά με τον Κο Τεστ» του Βαλερί με την υπογραφή Γ. Σεφεριάδης.
Το 1931 διορίστηκε υποπρόξενος και στη συνέχεια διευθύνων στο Ελληνικό Γενικό Προξενείο του Λονδίνου όπου και παρέμεινε μέχρι το 1934.
Κατά καιρούς δημοσιεύονταν ποιήματα και επιστολές του σε περιοδικά και εφημερίδες της εποχής.
Το 1941 ο Γιώργος Σεφέρης παντρεύτηκε την Μαρία Ζάννου. Ακολούθως το ζεύγος ταξίδεψε στην Αίγυπτο, το Γιοχάνεσμπουργκ, την Πραιτόρια κ.α.

Πέρασε σχεδόν όλη του τη ζωή ταξιδεύοντας. Στην αρχή ως ακόλουθος κι αργότερα ως πρεσβευτής, υπηρέτησε σε πολλές ελληνικές πρεσβείες του εξωτερικού. Αυτό, βέβαια, υπήρξε πηγή έμπνευσης αρκετών έργων του.
Στην ποίησή του επηρεάστηκε από τον Έλιοτ (T.S Elliot), τον Κλωντέλ, το Βαλερί κι από τον Πάουντ (Ezra Pound). Αυτό όμως που άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στο μεγάλο μας ποιητή είναι η εθνική καταστροφή του 1922 κι ο ξεριζωμός του μικρασιατικού ελληνισμού.
Το 1963 η φήμη του Σεφέρη ξεφεύγει από τα όρια της πατρίδας μας κι απλώνεται σε όλον τον κόσμο με τη βράβευσή του με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Είναι ο πρώτος Έλληνας που τιμήθηκε με το μεγαλύτερο πνευματικό βραβείο του κόσμου ενώ ακολούθησε το 1979 ο Οδυσσέας Ελύτης.
Στις 20 Σεπτεμβρίου του 1971 έφυγε από τη ζωή, αφήνοντας ένα δυσαναπλήρωτο κενό στη νεοελληνική λογοτεχνία.
Μετά το θάνατό του εκδόθηκε το προσωπικό του ημερολόγιο με τίτλο «Μέρες…» καθώς και το «Πολιτικό» του ημερολόγιο.
Ανάμεσα σε άλλα εξέδωσε τη «Στροφή» (1931), τη «Στέρνα» (1932), το «Τετράδιο Γυμνασμάτων» (1940), το «Ημερολόγιο καταστρώματος» (1940 & 1944) κ.α.
Τι έγραψε το «Βήμα» για τον βραβευμένο με Νόμπελ ποιητή μας
Ομιλεί το πρώτο ελληνικό Νόμπελ 25-10-1963
Να τί χρωστάμε στον Σεφέρη 2-11-1963
Η πνευματική Γαλλία εξυμνεί τον Σεφέρη 3-11-1963
Αφιέρωμα στα εβδομήντα χρόνια του ποιητή 1-3-1970
Η ζωή του Γιώργου Σεφέρη 1-3-1970
Αυτοβιογραφικό κείμενο του Σεφέρη 22-9-1971
Το λαϊκό προσκύνημα και η κηδεία του 22-9-1971
Η παρουσία της νεολαίας στην κηδεία 23-9-1971


Διαβάστε Επίσης
Ο Σεφέρης για την Κύπρο
Ο Γιώργος Σεφέρης μιλά στο BBC κατά της δικτατορίας
Το φως: Απαγγελία από τον Γιώργο Σεφέρη
Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artId=319777&dt=12/03/2010#ixzz0iBfLDTdP
Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artId=319777&dt=12/03/2010#ixzz0iBfLFzTh

*από την εφημ. "ΤΟ ΒΗΜΑ" http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=4&artId=319777&dt=12/03/2010

Ευρωπαϊκό βραβείο λογοτεχνίας στην Κική Δημουλά

Το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας θα απονεμηθεί, το  Σάββατο, 13 Μαρτίου 2010, στην ποιήτρια, τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, κ.Κική Δημουλά, για το σύνολο του ποιητικού και του πεζού έργου της.

Η απονομή του Βραβείου θα πραγματοποιηθεί στο Στρασβούργο, σε ειδική εκδήλωση, στο πλαίσιο της πέμπτης Ευρωπαϊκής Συνάντησης Λογοτεχνίας και αποτελεί κορυφαίο γεγονός στον χώρο των Ευρωπαϊκών Γραμμάτων.

Την κυρία Κική Δημουλά θα παρουσιάσει στο Γαλλικό κοινό ο μεταφραστής έργων της κ. Michel Volkovitch. Η ηθοποιός κυρία Dinah Faust θα αποδώσει στην γαλλική γλώσσα κείμενα της κυρίας Κικής Δημουλά που θα διαβάσει η ποιήτρια στα ελληνικά.

Οι εκάστοτε βραβευόμενοι ανήκουν σε μία από τις 47 χώρες-μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης. Η θέσπιση του Βραβείου Λογοτεχνίας αποσκοπεί στην ανάδειξη του σύγχρονου πολιτισμού της καθεμιάς ευρωπαϊκής χώρας ξεχωριστά.

Επιτροπή, αποτελούμενη από συγγραφείς, εκδότες, μεταφραστές, πανεπιστημιακούς και αρμοδίους για πολιτιστικά θέματα αποφασίζει για την απονομή του Βραβείου. Εφέτος, στο πρόσωπο της κ. Κικής Δημουλά τιμάται η Ελλάδα και ο ελληνικός πολιτισμός.

Τις πρωτοβουλίες του Ευρωπαϊκού Βραβείου Λογοτεχνίας υποστηρίζουν η πόλη του Στρασβούργου, το Συμβούλιο της Ευρώπης, το Υπουργείο Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Γαλλίας, η επιθεώρηση "Europe" που ιδρύθηκε το 1923 υπό την αιγίδα του Ρομαίν Ρολλάν, και της οποίας συνεργάτες , μεταξύ των άλλων υπήρξαν ο Πωλ Ελυάρ και ο Λουί Αραγκόν. Επίσης στηρίζουν το θεσμό του Ευρωπαϊκού Βραβείου Λογοτεχνίας το πανεπιστημιακό δίκτυο "Les Lettres Europennes" («Τα Ευρωπαϊκά Γράμματα»), το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου της Γαλλίας, το Διεθνές Κέντρο Ποιήσεως της Μασσαλίας, το Σπίτι των Συγγραφέων Λογοτεχνίας του Παρισιού, καθώς και άλλοι πνευματικοί φορείς.

AΠΕ: Παρασκευη, 12 03 2010 21:13 .

Ο γλύπτης Σώτος Αλεξίου με διεθνή πορεία...

Ο γλύπτης Σώτος Αλεξίου με διεθνή πορεία είναι ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες καλλιτέχνες με παρουσίαση των έργων και αναγνώριση σ’ όλο τον κόσμο.

Του ευχόμαστε να έχει πάντα έμπνευση για να δημιουργεί έργα τέχνης σε μια “άνυδρη” εποχή που τα χρειάζεται ο σημερινός άνθρωπος που πάνε με διάφορα τεχνάσματα να τον ισοπεδώσουν…

Εδώ η Τέχνη παίζει ρόλο αφύπνισης…

http://glypto.wordpress.com/2010/01/01/%ce%b1%ce%bb%ce%b5%ce%be%ce%af%ce%bf%cf%85-%cf%83%cf%8e%cf%84%ce%bf%cf%82-alexiou-sotos-3/#comment-5003

O Τάκης Θεοδωρόπουλος νέος πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου

Πρίσμα

Ο κ. Τάκης Θεοδωρόπουλος

Το νέο ΔΣ του ΕΚΕΒΙ

Ο συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας Τάκης Θεοδωρόπουλος είναι ο νέος πρόεδρος του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου ΕΚΕΒΙ). Αντιπροέδρος διορίστηκε ο συγγραφέας Πέτρος Τατσόπουλος και γραμματέας, η συγγραφέας και μεταφράστρια Σεσίλ Μαργέλου - Ιγγλέση.

Η νέα σύνθεση του ΔΣ του ΕΚΕΒΙ, όπως ανακοινώθηκε  από το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, πλασιώνεται από τα μέλη: Μαρία Παναγοπούλου, προϊσταμένη της Διεύθυνσης Γραμμάτων του ΥΠ.ΠΟ.Τ, Κλαίτη Σωτηριάδου, εκπρόσωπος των συγγραφέων, Ουρανία Ραγιά, εκπρόσωπος των εκδοτών, Γεώργιος Στεφάνου, εκπρόσωπος των βιβλιοπωλών, Βασίλειος Βιτσαξής, εκπρόσωπος των μεταφραστών και Μαρία Αλεξανδράκη, εκπρόσωπος των βιβλιοθηκονόμων.

Kαλή επιτυχία στο έργο σας παιδιά σε μια εποχή που τόσο το βιβλίο όσο και ο ελληνικός πολιτισμός πρέπει να δώσουν μάχη για τούτο τον τόπο  που του αξίζει  μια καλύτερη τύχη....

Σύνταξη του περιοδικού "Υφος"

* από το Newsroom ΔΟΛ

Αρχαιότητες στα πρόθυρα...οικονομικής κρίσης

  ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ  - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ  

ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΚΑΙ ΕΡΓΑ

 «ΧΑΝΟΝΤΑΙ» ΛΟΓΩ ΕΛΛΕΙΨΗΣ ΚΟΝΔΥΛΙΩΝ

Της Μαίρης Αδαμοπούλου*

Η οικονομική στενότητα αφήνει στην τύχη τους σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους, «κλείνει» μουσεία, σταματά έργα και μας εκθέτει στους τουρίστες- όπως επισήμαναν και ξένα έντυπα.

Στις δε υπηρεσίες δεν έχουν ούτε για σαπούνι και λάμπες!

«Δεν υπάρχουν χρήματα ούτε για να βάλουμε πετρέλαιο στο υπηρεσιακό αυτοκίνητο που κατεβάζει τα σκουπίδια από την Ακρόπολη. Τις προάλλες έβαλε ο αρχιφύλακας 100 ευρώ από την τσέπη του και πριν από έναν μήνα έδωσε άλλα 100 ευρώ ο έφορος Ακροπόλεως. Πού θα φτάσουμε;», λέει στα «ΝΕΑ» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Υπαλλήλων Φυλάξεως Αρχαιοτήτων Γιάννης Μαυρικόπουλος.

Η οικονομική κρίση όμως-ύστερα από τις υπέρογκες σπατάλες Ζαχόπουλου και από τη σταδιακή από το 2004 υποτίμηση, τουλάχιστον ως προς την προτεραιότητα, των αρχαιολογικών έργων- έχει φτάσει τα πράγματα στο μη περαιτέρω στο υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού. Έργα που δηλώνονται ως προτεραιότητα για το ΥΠΠΟΤ, όπως η ανάδειξη της Ακαδημίας Πλάτωνος, η μετατροπή του εργοστασίου Φιξ σε στέγη του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, έχουν παραπεμφθεί στις ελληνικές καλένδες, καθώς δεν έχει ακόμη εγκριθεί η χρηματοδότησή τους από κοινοτικά κονδύλια.

Λουκέτο βρίσκουν οι επισκέπτες στον πρώτο όροφο του Εθνικού Αρχαιολογικού (εξαιρούνται τα ευρήματα της Σαντορίνης). Κλειστό παραμένει εδώ και δύο μήνες τόσο το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας όσο και το Νομισματικό. Ίδια εικόνα και στη Θεσσαλονίκη. Κλειστές οι ρωμαϊκές αίθουσες του Αρχαιολογικού Μουσείου, μόνο τέσσερις αίθουσες ανοιχτές στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού. Και όλα αυτά λόγω έλλειψης προσωπικού, καθώς οι προγραμματισμένες 2.500 προσλήψεις ανακλήθηκαν για λόγους διαφάνειας και οι νέες προσλήψεις δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί.

«Το 90% των μουσείων και των χώρων υπολειτουργούν ή δεν λειτουργούν», εκτιμούν οι αρχαιοφύλακες, που υποστηρίζουν πως υπάρχουν 1.300 κενές οργανικές θέσεις. Και επισημαίνουν πως δεν εκτίθεται μόνο η χώρα όταν τα μουσεία είναι κλειστά, αλλά και τίθεται θέμα ασφάλειας, καθώς «σε πολλούς χώρους δεν υπάρχουν νυχτοφύλακες. Αν συμβεί οτιδήποτε, πράγμα που απευχόμαστε, η ευθύνη θα είναι αποκλειστικά της ηγεσίας του ΥΠΠΟΤ. Και το ποτήρι θα είναι πολύ πικρό».

Η κατάσταση εκθέτει την Ελλάδα στους τουρίστες και την διασύρει διεθνώς. Απόδειξη, πρόσφατο ολοσέλιδο δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας «Guardian» υπό τον τίτλο «Το χρέος καταρρακώνει τη δόξα της Ελλάδας». Όπου αναφερόταν πως λόγω έλλειψης χρημάτων η Ελλάδα έχει εγκαταλείψει στην τύχη τους σπουδαίους αρχαιολογικούς χώρους και πως «μερικές από τις μεγαλύτερες δόξες της χώρας - μουσεία, κάστρα και αρχαιότητες- είναι κλειστά για το κοινό».

Ζοφερή ωστόσο είναι και η κατάσταση των υπηρεσιών στο υπουργείο. «Μας έχουν κοπεί τα χέρια από την απόλυση των ωρομισθίων. Ζητάμε χρηματοδότηση από το Κοινοτικό Πλαίσιο. Χωρίς κόσμο όμως, πώς θα υλοποιηθούν τα έργα;», λέει στα «ΝΕΑ» στέλεχος του ΥΠΠΟΤ. «Θα αναγκαστούμε να ρίξουμε τον πήχυ».

«Είναι γεγονός ότι πάντοτε το πρώτο τρίμηνο κάθε χρόνου είναι δύσκολο στη ροή της χρηματοδότησης», παραδέχεται υψηλόβαθμο στέλεχος του ΥΠΠΟΤ και εξηγεί ότι σιγά σιγά θα αρχίσουν να παίρνουν χρήματα οι υπηρεσίες, τουλάχιστον για τα λειτουργικά τους έξοδα.

«Δεν έχουμε χρήματα να πάρουμε ούτε σαπούνι, ούτε καθαριστικά. Φέρνουμε από το σπίτι μας», λέει εργαζόμενη σε μεγάλο μουσείο της Αθήνας. «Ευτυχώς που δεν έκανε δύσκολο χειμώνα φέτος. Δεν έχουμε να αγοράσουμε πετρέλαιο», καταγγέλλει υπάλληλος αρχαιολογικής υπηρεσίας στην περιφέρεια. «Μας έχουν κόψει τις πιστώσεις στα καταστήματα που τυπώνουμε μεγάλα σχέδια και αναγκαζόμαστε να εφευρίσκουμε πατέντες για να κάνουμε τη δουλειά μας. Χρωστάμε σε όλη τη γειτονιά, όπως η Αλίκη Βουγιουκλάκη στις παλιές ελληνικές ταινίες», λένε εργαζόμενοι στις τεχνικές υπηρεσίες, ενώ συνάδελφοί τους περιγράφουν: «Ο υπολογιστής μου έχει χαλάσει και η υπηρεσία δεν έχει χρήματα για επισκευή. Αναγκάζομαι και παίρνω δουλειά στο σπίτι».

Η άμυνα καλά κρατεί

Μπορεί τα κονδύλια για τον Πολιτισμό να είναι περιορισμένα, αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο με τις αμυντικές δαπάνες. Η Ελλάδα διαθέτει το 3,5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος για την αγορά όπλων, όταν η Βρετανία διαθέτει το 2,6%, σύμφωνα με στοιχεία που δίνει ο «Guardian». Αγοράζει δε τα περισσότερα όπλα από τα μέλη του ΝΑΤΟ, μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ανάμεσα σε σκουπίδια και σε αγριόχορτα

«Oύτε πινακίδα δεν υπάρχει», όπως γράφει η βρετανική εφημερίδα «Guardian», που να θυμίζει πως ένας θησαυρός «κρύβεται» στη «γειτονιά της Καλκούτας», όπως την αποκαλούν οι περίοικοι: το παλαιότερο πανεπιστήμιο του κόσμου, που ίδρυσε ο Πλάτωνας και στο οποίο σπούδασε ο Αριστοτέλης. Στην Ακαδημία Πλάτωνος. Κι αυτό διότι δεν έχουν βρεθεί 7.000 ευρώ, όπως παραδέχτηκε στα «ΝΕΑ» η αρμόδια έφορος αρχαιοτήτων Νικολέτα Βαλάκου.

Εδώ και δεκαετίες τα προγράμματα και οι υποσχέσεις για ανάπλαση και αναβάθμιση του χώρου διαδέχονται το ένα το άλλο. Επί της ουσίας όμως, η Ακαδημία Πλάτωνος παραμένει ένας από τους πλέον παραμελημένους αρχαιολογικούς χώρους της Αθήνας. Αν και μπήκε στο πρόγραμμα της Ενοποίησης Αρχαιολογικών Έργων, ουδέποτε υλοποιήθηκε το έργο για την ανάδειξή του και την πεζοδρόμηση των γύρω δρόμων, ενώ μέρος της περιοχής είναι χαρακτηρισμένο βιομηχανικό πάρκο, όπως αποκαλύφθηκε σε πρόσφατη ημερίδα. Και οι απαραίτητες απαλλοτριώσεις 6,5 στρεμμάτων και κόστους 2,3 εκατ. ευρώ ακόμη εκκρεμούν.

Στα χαρτιά δε εξακολουθεί να παραμένει εδώ και είκοσι χρόνια και το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών, που θα φιλοξενήσει 130.000 αρχαιότητες- μάρτυρες της ζωής στην Αθήνα τα τελευταία 5.000 χρόνια, τα οποία σήμερα είναι κλεισμένα σε αποθήκες. Και παρά τις κινητοποιήσεις των κατοίκων και τις καλές προθέσεις του υπουργείου Πολιτισμού, το πάρκο των 120 στρεμμάτων στην Ακαδημία Πλάτωνος και το μουσείο των 16.700 τ.μ. που θα ανεγερθεί στην περιοχή, κόστους 3 εκατ. ευρώ, χωρίς ρευστό θα παραμείνουν προθέσεις.

Νίκησαν οι κατολισθήσεις

Λουκέτο σε μεγάλο μέρος του αρχαιολογικού χώρου βρίσκουν τουρίστες και μαθητές που φτάνουν στους Δελφούς. Επισήμως, η αιτία που κρατά τους επισκέπτες εκτός της περιοχής του Σταδίου είναι η κατάρρευση των Φαιδριάδωντων απόκρημνων βράχων που στέκουν πάνω από τους Δελφούς στη νότια πλευρά του Παρνασσού. Η δε περίφημη πηγή Κασταλία παραμένει για τους ίδιους λόγους απρόσιτη για τους επισκέπτες τουλάχιστον για τα τελευταία 15 χρόνια.

Το πρόβλημα θεωρείται χρόνιο στην περιοχή και παρουσιάζεται έπειτα από έντονες βροχοπτώσεις. Και πέρα από τα μέτρα που έχουν ληφθεί σε τρία σημεία, χρήματα δεν υπάρχουν ούτε καν για τη χαρτογράφηση της κατάστασης, πόσω μάλλον για τη μελέτη που θα οδηγήσει στη λύση για το πρόβλημα που στο παρελθόν έχει προκαλέσει καταστροφή σε καθίσματα του Σταδίου. Εκτός όμως από την επίσημη αιτία, υπάρχει και η ανεπίσημη: «Η έλλειψη προσωπικού», όπως παραδέχονται οι φύλακες.

Πόρτα όμως... τρώνε τα τελευταία 3 χρόνια και οι 246.000 επισκέπτες του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου, ενός από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μουσεία παγκοσμίως. Δεν υπάρχουν χρήματα για την ολοκληρωθεί η ανακαίνιση, αφού οφείλονται ήδη 2,5 εκατ. ευρώ στον εργολάβο. Δεν έχει γίνει καν προϋπολογισμός για το κόστος της έκθεσης, ώστε να ενταχθεί στο επόμενο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης, ενώ καλά κρατεί και μια κόντρα ανάμεσα στους αρχαιολόγους που έχουν οριστεί για να στήσουν την έκθεση και την τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων.

Αποτέλεσμα; Ο «πρώτος ευρωπαϊκός πολιτισμός»- ο μινωικός - θα εκπροσωπείται μόνο από 400 εκθέματα που αποτελούν την αφρόκρεμα- σε μια προσωρινή έκθεση σε έναν χώρο που προοριζόταν αρχικώς για γκαράζ.

Το Σούνιο στο χείλος του γκρεμού

Είναι ο τρίτος σε επισκεψιμότητα αρχαιολογικός χώρος της Αττικής (153.300 επισκέπτες, στοιχεία 2008) και ένας από τους πρώτους σε εγκατάλειψη λόγω έλλειψης χρηματοδότησης. Ο λόγος για το Σούνιο. Αρκεί να στραβοπατήσει ένας από τους χιλιάδες επισκέπτες και θα κινδυνεύσει να βρεθεί στον γκρεμό καθώς η περίφραξη είναι υποτυπώδης.

Τουαλέτες δεν υπάρχουν και οι επισκέπτες καθημερινά αναγκάζονται να σχηματίζουν ουρές έξω από τις ελάχιστες ενός εστιατορίου που λειτουργεί στον χώρο.

«Η εικόνα που δίνει ο χώρος είναι απογοητευτική», έλεγε πρόσφατα στο τραπέζι του ΚΑΣ η προϊσταμένη της Β΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Ιωάννα Δρακωτού.

Αφύλακτος από την πλευρά της θάλασσας ο αρχαιολογικός χώρος, δεν αποκλείεται τις νύχτες να φιλοξενεί ακόμη και τελετές μαύρης μαγείας, όπως μαρτυρούν «περίεργα κατάλοιπα» στα πέριξ. Τα οχυρωματικά τείχη- που είχαν καταστήσει το Σούνιο ένα από τα πέντε σημαντικότερα φρούρια της Αττικήςκαταρρέουν και συγκρατούνται από μεταλλικά υποστυλώματα, καθώς τα 100.000 ευρώ που απαιτούνται για την αναστήλωσή τους δεν έχουν βρεθεί. Και βεβαίως ουδείς αντιλαμβάνεται τι ήταν ακριβώς ο συγκεκριμένος χώρος στην αρχαιότητα. Όχι μόνο επειδή έχει ανασκαφεί ελάχιστα. Ούτε επειδή κλέβει την παράσταση ο ναός του Ποσειδώνα. Αλλά επειδή δεν έχει γίνει ανάδειξη του όλου χώρου ώστε οι επισκέπτες να συνειδητοποιούν πως το Σούνιο υπήρξε ένας οχυρωμένος οικισμός και όχι απλώς ένα ιερό στην άκρη της Αττικής.

13 χρόνια στο περίμενε

Πρόβλημα δεν αντιμετωπίζουν μόνο τα μνημεία που δεν έχουν χρηματοδότηση, αλλά κι εκείνα που έχουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Λύκειο του Αριστοτέλους, χώρος που μένει κλειστός και χωρίς στέγαστρο εδώ και 13 χρόνια, κι ας είναι ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς της Αθήνας.

Οι μελέτες μπορεί να είναι έτοιμες, αλλά τα 4,5 εκατ. ευρώ που χορήγησε ο Οργανισμός Προγνωστικών Αγώνων Ποδοσφαίρου (ΟΠΑΠ) πέρυσι τον Απρίλιο, φαίνονται πολλά στην ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού για ένα στέγαστρο εν μέσω οικονομικής κρίσης (υπάρχει και η άποψη πως τα χρήματα δεν επαρκούν και πως λόγω αναπροσαρμογής το κόστος έχει ανέλθει στα 6 εκατ. ευρώ).

Για να γίνει οικονομία, αντί τα λείψανα της Φιλοσοφικής Σχολής που ίδρυσε ο δάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 335 π.Χ. να καλυφθούν με το μοντέρνο τοξωτό μεταλλικό στέγαστρο που κέρδισε σε σχετικό διαγωνισμό, «θα αναζητηθεί άλλη λύση για τη στέγαση, που θα κοστίσει 1,8 εκατ. ευρώ», σύμφωνα με τη γενική γραμματέα του ΥΠΠΟ, Λίνα Μενδώνη. Όσο για το στέγαστρο που δεν θα υλοποιηθεί; Έχει ήδη ένα μεγάλο μέρος εξοφληθεί, χρήματα που πάνε στον κάλαθο των αχρήστων, καθώς το στέγαστρο είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες του συγκεκριμένου αρχαιολογικού χώρου.

* Δημοσιεύθηκε στην εφημ. "ΤΑ ΝΕΑ"  Σάββατο 6 Μαρτίου 2010

Κλείνουν οι έδρες νεοελληνικών σπουδών στο εξωτερικό...

ΑΠΕΙΛΟΥΝΤΑΙ ΛΟΓΩ ΕΛΛΕΙΨΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ

«Τα ελληνικά είναι η ζωή μου», λέει στα «ΝΕΑ» ο Ντέιβιντ Χόλτον, καθηγητής Νέων Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ (φωτό) επί 30 χρόνια. «Αλλάζουν συνεχώς, όπως πρέπει να συμβαίνει σε κάθε γλώσσα που δεν είναι νεκρή». Η θέση όμως του Ντέιβιντ Χόλτον όταν εκείνος συνταξιοδοτηθεί, σε 3 χρόνια, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα αναπληρωθεί...

Του Μανώλη Πιμπλή*

Κλονίζονται οι νεοελληνικές σπουδές σε ένα από τα προπύργιά τους, στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, αλλά και σε πολλά ακόμη δυτικοευρωπαϊκά πανεπιστήμια. Οι περικοπές οδηγούν σε συρρίκνωση και τα ελληνικά δεν είναι πια της μόδας.

Σε συρρίκνωση οδηγούνται οι νεοελληνικές σπουδές στο εξωτερικό. Από τις περίπου 185 έδρες που υπάρχουν σε πολλά πανεπιστήμια του κόσμου, αρκετές είναι υπό κατάργηση ή κινδυνεύουν να καταργηθούν. Οι πανεπιστημιακοί αναφέρουν πολλούς λόγους: περικοπές στα οικονομικά ακόμα και μεγάλων ξένων πανεπιστημίων, μείωση της σημασίας της ελληνικής γλώσσας σε ένα γενικότερο πλαίσιο συρρίκνωσης των ανθρωπιστικών σπουδών, η οικονομική - κυρίως, αλλά όχι μόνο- αδυναμία του ελληνικού κράτους να στηρίξει την ελληνική γλώσσα στο εξωτερικό.

Ακόμη και η παγκοσμιοποίηση φαίνεται να παίζει τον ρόλο της, καθώς αναδεικνύει στο προσκήνιο νέες χώρες - Κίνα, Ινδία, Βραζιλία - και, βέβαια, τις γλώσσες τους. Ενώ δεν βοηθάει ούτε η αδυναμία πολλών πανεπιστημιακών προγραμμάτων να προσαρμοστούν στις μεταβαλλόμενες συνθήκες.

Τα πράγματα στη Δυτική Ευρώπη είναι μάλλον δραματικά και η περίπτωση του Κing΄s College δεν είναι βέβαια μοναδική: τα τελευταία χρόνια έχουν καταργηθεί τρεις έδρες νεοελληνικών σπουδών στη Γερμανία, μία στη Σουηδία, επίσης στην Ολλανδία και την Ιταλία. Το ίδιο συμβαίνει από χρόνια και στην Αυστραλία (όπου η δεύτερη γενιά μεταναστών δεν έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον φοίτησης στα αντίστοιχα τμήματα), ενώ μεγάλη είναι η υποχώρηση των Νέων Ελληνικών στις σκανδιναβικές χώρες.

 Όπως αναφέρεται σε έκδοση για τις ελληνικές σπουδές στην Ευρώπη (επιμέλεια: Ι.Ν. Καζάζης, Έκδοση Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και Εκδ. Πατάκη) στο Πανεπιστήμιο του Όσλο της Νορβηγίας, το μάθημα των Ελληνικών καταργήθηκε, το ίδιο και στο Άαρχους της Δανίας ενώ στην Ισλανδία, στο Πανεπιστήμιο του Ρέικιαβικ, η ελληνική γλώσσα διδάσκεται μόνο στο πλαίσιο των θεολογικών σπουδών.

Στη Βρετανία ειδικότερα- όπου πολλά πανεπιστήμια έχασαν και χρήματα επενδεδυμένα στο Χρηματιστήριο!-, τα πράγματα ακολουθούν από χρόνια φθίνουσα πορεία. Σε προπτυχιακό επίπεδο, χορήγησης δηλαδή βασικού πτυχίου νεοελληνικών σπουδών, μετά την κατάργηση του πτυχίου του Πανεπιστημίου του Μπέρμιγχαμ, υπάρχει κίνδυνος κατάργησης και του πτυχίου του Κέιμπριτζ. Όπως εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο νεοελληνιστής καθηγητής του διάσημου πανεπιστημίου, Ντέιβιντ Χόλτον, οι πρωτοετείς του 2009 μπορεί να είναι οι τελευταίοι. Αυτό θα συμβεί διότι τυχόν εισακτέοι του 2010 θα αποφοιτούσαν το 2014, όταν δηλαδή εκείνος θα έχει συνταξιοδοτηθεί. Κάτι μάλλον αδύνατον γιατί πλήρωση της κενής θέσης, όταν εκείνος συνταξιοδοτηθεί, μάλλον δεν προβλέπεται...

«Η πρύτανης εξήγησε ότι πρέπει να γίνουν περικοπές στο Κέιμπριτζ», λέει ο Ντέιβιντ Χόλτον. «Το έλλειμμα αυξάνεται κάθε χρόνο γιατί οι κρατικές επιχορηγήσεις δεν καλύπτουν τα έξοδα. Τα ελλείμματα είναι βέβαια πιο σοβαρά στις ουμανιστικές σπουδές που δεν παίρνουν ερευνητικές επιχορηγήσεις. Και η Σχολή Σύγχρονων και Μεσαιωνικών Γλωσσών στην οποία ανήκει το Τμήμα Νεοελληνικής Γλώσσας θα χάσει κατά τα φαινόμενα τουλάχιστον πέντε θέσεις. Δεν θα έχουμε πια πτυχίο, αλλά μόνο ορισμένα μαθήματα και μεταπτυχιακές σπουδές. Ο τρόπος για να σωθεί ένα μικρό Τμήμα είναι να βρει εναλλακτική χρηματοδότηση».

Αν καταρρεύσει και το Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών του Κing΄s College, τότε το μόνο πανεπιστήμιο που θα συνεχίσει να χορηγεί πτυχίο στο γνωστικό αυτό αντικείμενο θα είναι της Οξφόρδης. Για πολλούς, το Κing΄s College είναι η ναυαρχίδα των νεοελληνικών σπουδών με την έννοια ότι διδάσκονται εκεί 6-7 μαθήματα, μεταξύ άλλων: Νεοελληνική Λογοτεχνία από τους Ρόντρικ Μπίτον, Ντέιβιντ Ρικς, Γλωσσολογία από την Αλεξάν δρα Γεωργακοπούλου, Ελληνική Ιστορία από τον Φίλιππο Κάραμποτ, Βυζαντινή Ιστορία από τη Σαρλότ Ρουσέ και την Τζούντιθ Χέριν (που πρόσφατα συνταξιοδοτήθηκε). Η δυναμική αντίδραση με τις χιλιάδες υπογραφές στο Διαδίκτυο και τις επιστολές καθηγητών προς την πρυτανεία φαίνεται τις τελευταίες μέρες να κλονίζει τις αρχικές αποφάσεις, χωρίς όμως να έχει κάτι οριστικοποιηθεί. Ρόλο παίζει, βέβαια, και το γεγονός ότι οι φοιτητές από την Ελλάδα στη Βρετανία είναι πάρα πολλοί, ανεξαρτήτως αντικειμένου σπουδών.

«Φυσικά δεν είναι η κατάλληλη εποχή να ζητήσει κανείς χρήματα από το ελληνικό κράτος», λέει ο Ντέιβιντ Χόλτον. «Ούτε θέλουμε κάτι τέτοιο. Είμαστε ευγνώμονες οι νεοελληνιστές για τις κατά καιρούς ενισχύσεις, που είναι πολύ μεγαλύτερες από εκείνες που δίνονται σε συναδέλφους σλαβικών γλωσσών, ακόμη και των ολλανδικών ή των ιταλικών. Χρειάζεται πάντως ένα συνολικό σχέδιο από την ελληνική Πολιτεία, να μην αντιδρά κανείς σπασμωδικά με κάθε δυσάρεστη εξέλιξη».

Όπως και στο Πρίνστον έτσι και στο Κing΄s College, η Ελλάδα δεν συμμετείχε στα λειτουργικά έξοδα. Πολλές όμως άλλες έδρες τις χρηματοδοτεί, με κονδύλια που κάθε χρόνο μειώνονται. Τα περισσότερα τμήματα χρηματοδοτούνται με ποσά που συχνά δεν ξεπερνούν ετησίως τα 3.000 ευρώ. Οι κακές γλώσσες λένε μάλιστα ότι και αυτά στέλνονται με το Ταχυδρομείο, σε επιταγή!

Οι αυτόνομες ελληνικές σπουδές δεν φαίνεται να είναι βιώσιμες ούτε στην Ευρώπη. «Τα προγράμματα που διατίθενται, είναι στενά φιλολογικά και δεν μπορούν να προσελκύσουν φοιτητές», υποστηρίζει ο ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου και πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών, Κωνσταντίνος Δημάδης.

Οι περισσότερες έδρες νεοελληνικών σπουδών είναι υπόθεση των τελευταίων 30 χρόνων. «Λίγο ο Ζορμπάς, λίγο η χούντα, τα ελληνικά ήρθαν στη μόδα το ΄60 και ΄70», λένε ελληνιστές

6.000 υπογραφές για τη σωτηρία
 του Κing΄s College

Του Δημήτρη Παπανικολάου

Όμορφα πανεπιστημιακά τμήματα, όμορφα τα κλείνουν. Η είδηση έκανε τον γύρο του Διαδικτύου: το Τμήμα Νεοελληνικών και Βυζαντινών Σπουδών του Κing΄s College στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, που λειτουργεί από το 1918 (όταν δημιουργήθηκε η περίφημη Έδρα Κοραή), σημείο αναφοράς για τον κλάδο διεθνώς, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο να σταματήσει την αυτόνομη λειτουργία του. Η εξέλιξη αυτή πρέπει, βεβαίως, να μας βάλει σε σκέψεις.

Διότι η απόφαση για αναδιάρθρωση και ουσιαστικά κλείσιμο του Τμήματος Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου ακολουθεί άλλες παρόμοιες στη Βρετανία αλλά και σε πολλές χώρες του κόσμου, και είναι μάλλον σίγουρο ότι δεν θα είναι η τελευταία.

Ως εκ τούτου, το παλιό ερώτημα σχετικά με το μέλλον των νεοελληνικών σπουδών εκτός Ελλάδος επανέρχεται, μόνο τώρα με πιο κοφτερό πρόσημο: Γιατί χρειάζονται οι νεοελληνικές σπουδές στο εξωτερικό; Και πώς μπορούμε να τις στηρίξουμε σε αυτή τη διεθνή συγκυρία; Σε αυτό το σημείο δεν θα ήταν κακός κι ένας σχετικός αυτοέλεγχος: να κάτσουμε δηλαδή να σκεφτούμε τι θα μπορούσε να κάνει τις νεοελληνικές σπουδές πιο ελκυστικές σε ένα διεθνές επιστημονικό κοινό. Ποιες τάσεις πρέπει να υποστηριχθούν και πώς. Και ποιος μπορεί- και πρέπει- να τις στηρίξει. Είναι μάλλον τώρα η στιγμή που χρειάζεται να συζητηθεί σοβαρά η πολιτική και του ελληνικού κράτους σε αυτό το θέμα, αλλά και, κυρίως, της ιδιωτικής πρωτοβουλίας: ελληνικά ιδρύματα και ιδιώτες είναι από τους πιο σημαντικούς δωρητές μεγάλων ξένων πανεπιστημίων. Οι προσφορές τους (που σωστά κατευθύνονται σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων) πρέπει πλέον να γίνονται συγκροτημένα, με πρόβλεψη στρατηγική και διαπραγματευτική διάθεση. Και ο νοών νοείτω.

Γιατί όμως να συμβούν όλα αυτά; Αφενός γιατί το ενδιαφέρον για τις νεοελληνικές και βυζαντινές σπουδές εκτός Ελλάδας είναι σημαντικό: όταν την προηγούμενη εβδομάδα κυκλοφόρησε στο Διαδίκτυο επιστολή διαμαρτυρίας (http: //www. petitiononline. com/sdbmgs10/), συγκεντρώθηκαν σε χρόνο ρεκόρ περισσότερες από 6.000 υπογραφές, από τη Βρετανία, την Αμερική, την Ελλάδα, αλλά και από τουλάχιστον άλλες 15 χώρες του κόσμου. Διαβάζοντας τα ονόματα όσων υπογράφουν τη διαμαρτυρία αυτή, βλέπει κανείς μια δυναμική που δεν πρέπει να υποτιμηθεί.

Εκτός όμως από ενδιαφέρον, και προφανή εκπαιδευτική αξία (διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, ιστορίας κ.λπ.), ο άλλος σημαντικός λόγος ύπαρξης των νεοελληνικών σπουδών στο εξωτερικό έχει να κάνει με την έρευνα: τα νεοελληνικά τμήματα των μεγάλων πανεπιστημίων του εξωτερικού λειτουργούν ως σημεία επαφής με την ευρύτερη πανεπιστημιακή κοινότητα της Ελλάδας· δημιουργούν χώρους όπου ο λόγος περί Ελλάδας συναντιέται με ευρύτερες τάσεις και νέες προσεγγίσεις· προσφέρουν μια οπτική γωνία εξωτοπική- χωρίς την οποία κάποτε οι εθνικές σπουδές ασφυκτιούν.

Υπάρχει και μια άλλη όψη αυτής της είδησης, που ίσως να μη φαίνεται εξαρχής πόσο μας αφορά. Το Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών στο Λονδίνο κλείνει σε μια στιγμή κρίσιμη για τις ανθρωπιστικές σπουδές γενικώς στη Βρετανία. Η οικονομική κρίση που χτυπά (και) τη βρετανική ανώτατη εκπαίδευση, και κυρίως η μεγάλη μείωση των κονδυλίων για τις ανθρωπιστικές σπουδές, έχει κάνει πάρα πολλά ιδρύματα να συγχωνεύσουν θέσεις και τμήματα, να προχωρήσουν σε απολύσεις, να πάρουν πίσω δικαιώματα δεκαετιών (όπως για παράδειγμα, το δικαίωμα στην αυτόματη ερευνητική άδεια) και να «αναδιατάξουν τις ερευνητικές και διδακτικές τους προτεραιότητες» (που σημαίνει κλείσιμο τμημάτων τα οποία δεν θεωρούνται βιώσιμα με την εμπορική λογική αριθμών φοιτητών και εισερχόμενων κονδυλίων έρευνας).

Πολλοί συνάδελφοί μας συνειδητοποιούν ότι τίποτα (ούτε καν αυτό που νόμιζαν ως θεσμική μονιμότητα) δεν είναι δεδομένο. Και την ίδια στιγμή η όλη συζήτηση περί περικοπών, αλλαγών, κονδυλίων και εσόδων- εξόδων κάνει το πανεπιστήμιο, από χώρο άνευ προϋποθέσεων, να μοιάζει με επιχείρηση υπό προϋποθέσεις. Το πανεπιστήμιο δεμένο/λυτό και, κυρίως, στα χέρια ιδιοκτητών που δεν ξέρουν ακριβώς τι του ζητάνε. Το ζήτημα αφορά τους πάντες ακριβώς γιατί το αγγλοσαξονικό πανεπιστημιακό μοντέλο είναι παγκοσμιοποιημένο παράδειγμα προς μίμηση.

● Ο Δημήτρης Παπανικολάου είναι λέκτορας Νέας Ελληνικής στο Κολλέγιο St. Cross στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Ο «άλλος» δρόμος του Πρίνστον

Οι νεοελληνικές σπουδές αναβαθμίζονται σε πρώην ανατολικές χώρες όπως η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Τσεχία και στα Βαλκάνια. Ιδιαίτερη περίπτωση είναι οι Ηνωμένες Πολιτείες όπου το διαφορετικό πρότυπο έχει φέρει αποτελέσματα, αν και έχει διχάσει τους νεοελληνιστές χωρίζοντάς τους σε «Ευρωπαίους» και «Αμερικανούς». Το Πρόγραμμα Ελληνικών Σπουδών του αμερικανικού Πανεπιστημίου Πρίνστον γιορτάζει τα τριάντα του χρόνια και έχει γνωρίσει πρωτοφανή επιτυχία. Το πρόγραμμα δεν παρέχει προπτυχιακές σπουδές, εντούτοις περί τους 100 μεταπτυχιακούς φοιτητές έχουν πάρει το διδακτορικό τους εκεί και έχουν απορροφηθεί σε ποσοστό 90% σε ακαδημαϊκά πόστα σε όλον τον κόσμο. Οι μεταδιδακτορικές υποτροφίες του Πρίνστον οδήγησαν στη συγγραφή 60 επιστημονικών έργων.

Βέβαια, το πρόγραμμα αυτό δεν είναι στενά φιλολογικό ούτε μελετάται η Νεοελληνική Ιστορία αυτόνομα. Μελετάται σε ευρύτερα πλαίσια- λ.χ. βαλκανικά ή οθωμανικά- και δεν υπάρχει στενά εθνοκεντρικός χαρακτήρας στις σπουδές. «Οι θεσμικά αυτόνομες νεοελληνικές σπουδές δεν είναι βιώσιμες στην Αμερική σήμερα», έχει πει ο Δημήτρης Γόντικας στα «ΝΕΑ» (στη Μικέλα Χαρτουλάρη), ιδρυτής και διευθυντής του προγράμματος, που δεν στηρίζεται σε ελληνική χρηματοδότηση αλλά στην προικοδότησή του από έναν ευεργέτη στον οποίο δόθηκε ελληνική υπηκοότητα, τον Στάνλεϊ Σίγκερ. Προικοδότηση που επέτρεψε και στελέχωση με ελληνιστές μεγάλης εμβέλειας, όπως ο Αλέξανδρος Νεχαμάς και ο Έντμουντ Κίλι.

* εφημ. "ΤΑ ΝΕΑ" ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ: Τετάρτη 3 Μαρτίου 2010

Έκθεση του σπουδαίου φωτογράφου Ανσελ Ανταμς στο Μουσείο Μπενάκη

Εικόνες αμερικανικής φύσης

  Το όρος McKinley και η λίμνη Wonder, Αλάσκα 1947 © 2010 The Ansel Adams Publishing Rights Trust  

Αθήνα:

Οι μεγαλόπνοες ασπρόμαυρες φωτογραφίες του θρυλικού Αμερικανού φωτογράφου Ανσελ Ανταμς με αμερικανικά τοπία από την Αλάσκα έως το Νέο Μεξικό, εκτίθενται στο Μουσείο Μπενάκη στο κτίριο της οδού Πειραιώς από την Παρασκευή έως και τις 20 Απριλίου.

Πρόκειται για 72 φωτογραφίες που επέλεξε ο ίδιος ο φωτογράφος λίγα χρόνια πριν πεθάνει, το 1984, ως αντιπροσωπευτικότερο δείγμα της δουλειάς του και τις επέδωσε στην κόρη του, Αν Ανταμς Χελμς.

Ο φωτογράφος, βαθιά ευαισθητοποιημένος στο θέμα του περιβάλλοντος και στην εξερεύνησή του, αποτύπωσε συστηματικά τη φυσική άγρια ομορφιά των δυτικών τοπίων και εθνικών πάρκων, όπως του Γιοσέμιτι της Καλιφόρνιας, που εκτείνεται ως τις δυτικές πλαγιές της Σιέρα Νεβάδα.

Θεωρείται ένας από τους σπουδαιότερους φωτογράφους του 20ού αιώνα και σε αυτόν οφείλονται κάποιες από τις καλύτερες ασπρόμαυρες φωτογραφίες τοπίων και εθνικών πάρκων των Η.Π.Α.

Έμεινε γνωστός για τη θεωρία του «Ζωνικού συστήματος», τον τρόπο λήψης και την ασπρόμαυρη εκτύπωση, επηρεάζοντας μεταγενέστερες γενιές φωτογράφων.

Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 7 Μαρτίου, ημερίδα με θέμα το έργο του Ανσελ Ανταμς.

  Για τον Ανσελ Ανταμς 

Γεννήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 1902 στο Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνια. Σε ηλικία μόλις δώδεκα ετών έμαθε μόνος του να διαβάζει τις νότες και να παίζει πιάνο. Η αγάπη του για τη μουσική ήταν τόσο μεγάλη, ώστε σύντομα εγκατέλειψε το σχολείο με σκοπό να γίνει επαγγελματίας πιανίστας.

Ωστόσο, μια εκδρομή στο Yosemite National Park, που έκανε το 1916 με την οικογένειά του, άλλαξε ριζικά τον επαγγελματικό του προσανατολισμό.

Κατά τη διάρκεια των διακοπών τους στο Εθνικό Πάρκο ο πατέρας του τού δώρισε μια φωτογραφική μηχανή Κodak No. 1 Box Brownie, με την οποία ο δεκατετράχρονος Ansel έκανε την πρώτη του λήψη. Για τα επόμενα 68 χρόνια της ζωής του το Yosemite National Park γίνεται ο αγαπημένος του φωτογραφικός προορισμός.

Κατά τη διάρκεια της μακράς του καριέρας ο Ανσελ Ανταμς αποτύπωσε συστηματικά τα τοπία των δυτικών πολιτειών της Αμερικής. Κουβαλώντας στην πλάτη τη μεγάλου μεγέθους φωτογραφική του μηχανή, περιόδευσε την Καλιφόρνια, την Αλάσκα, την Αριζόνα, το Κολοράντο, το Νέο Μεξικό και το Τέξας. Απαθανάτισε την αμερικανική φύση επιβλητική και μεγαλειώδη, αδάμαστη και άθικτη από τον άνθρωπο.

Το 1932 ίδρυσε μαζί με ομοτέχνους του από το Σαν Φρανσίσκο την Ομάδα f/64 που άλλαξε την έως τότε επικρατούσα αντίληψη γύρω από την αισθητική της φωτογραφίας. Αντιτιθέμενη στον πικτοριαλισμό, που ήθελε τις φωτογραφίες να μοιάζουν με ζωγραφικά έργα, εισήγαγε και υποστήριξε, με έργα και με κείμενα, τη λεγόμενη «καθαρή» φωτογραφία, την ακριβή δηλαδή αποτύπωση της πραγματικότητας.

Ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος σε περιβαλλοντικά ζητήματα, υπήρξε για χρόνια μέλος της οργάνωσης Sierra Club, που είχε σκοπό την προστασία και την εξερεύνηση του φυσικού περιβάλλοντος. Ως καλλιτέχνης, τιμήθηκε στη διάρκεια της ζωής του με πολλές διακρίσεις.

Newsroom ΔΟΛ

Συναγερμός στα πανεπιστήμια καθώς κόβεται η ηλεκτρονική πρόσβαση σε 12.000 επιστημονικούς τίτλους λόγω χρεών...

Μας υποβάθμισαν και οι... εκδοτικοί οίκοι

«Δεν πληρώνετε, δεν θα έχετε» δηλώνουν ο ένας μετά τον άλλον οι διεθνείς μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι επιστημονικών περιοδικών, οι οποίοι «κόβουν» τα ελληνικά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα από τις «τράπεζες» πληροφοριών τους. Το ελληνικό κράτος, σε περίοδο οικονομικής κρίσης, χρωστά το αστρονομικό ποσό των 33 εκατ. ευρώ, με το οποίο πρέπει να καλυφθούν για τα έτη 2009 και 2010 οι συνδρομές στα επιστημονικά περιοδικά, τα οποία αποτελούν την «ανάσα» για τους χιλιάδες φοιτητές, διδάσκοντες και ερευνητές της χώρας. Η Ελλάδα χάνει έτσι την πρόσβαση σε 12.000 τίτλους επιστημονικών περιοδικών.

Το υπουργείο Παιδείας έχει εντάξει εφέτος το ποσό στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεών του. Το υπουργείο Οικονομίας όμως δεν το έχει εγκρίνει ακόμη. Καθώς η διαδικασία μάλλον καθυστερεί και οι πολυεθνικές επιχειρήσεις που διανέμουν παγκοσμίως τους επιστημονικούς τίτλους δεν μπορούν να περιμένουν, οι έλληνες «κακοπληρωτές» μένουν εκτός διανομής για το επόμενο χρονικό διάστημα. Συναγερμός έχει ξεσπάσει στα πανεπιστήμια, καθώς χθες ήταν η τελευταία ημέρα διανομής επιστημονικών τίτλων στην Ελλάδα από τον Εlsevier, έναν από τους μεγαλύτερους προμηθευτές των πληροφοριών επιστήμης και υγείας παγκοσμίως, ο οποίος και δημοσιεύει περίπου 250.000 άρθρα τον χρόνο σε 2.000 περιοδικά. Τα πανεπιστήμια, αλλά και ο Σύνδεσμος Ελληνικών Βιβλιοθηκών, είχαν προειδοποιήσει το κράτος εγκαίρως. Οι επιστημονικές συνδρομές σε διεθνούς εκδοτικούς οίκους χρηματοδοτούνταν τα προηγούμενα χρόνια από κοινοτικά κονδύλια, καθώς θεωρούνταν για τη χώρα μας στόχος αναπτυξιακός. Η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν ενέκρινε όμως την ένταξη του κονδυλίου για τις ηλεκτρονικές επιστημονικές βιβλιοθήκες και στο τέταρτο κοινοτικό «πακέτο» κονδυλίων (ΕΣΠΑ), καθώς για την Ελλάδα αποτελεί πλέον έξοδο λειτουργικό και όχι αναπτυξιακό και θα έπρεπε να έχει προβλεφθεί η ένταξή του στο πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεών του.

Ειδικά για την περίπτωση του Εlsevier η χώρα μας χρωστά τους πρώτους μήνες του 2010 περίπου 5 εκατ. ευρώ. Συνολικά για τα έτη 2009 και 2010 όμως το χρέος μας σε όλους τους εκδοτικούς οίκους με τους οποίους συνεργαζόμαστε εκτινάσσεται στα 33 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για 21 εκδοτικούς οίκους που διαχειρίζονται και διανέμουν 12.000 τίτλους επιστημονικών περιοδικών παγκοσμίως.

Παραίτηση πρύτανη

Ηδη ο πρύτανης του Πανεπιστημίου του Αιγαίου και προεδρεύων της Συνόδου Πρυτάνεων των ΑΕΙ κ. Α. Τρούμπης παραιτήθηκε χθες σε ένδειξη διαμαρτυρίας για το θέμα. Η παραίτηση του κ. Τρούμπη υποβλήθηκε « ως ύστατη έκκληση προς την ελληνική πολιτεία, προς αντιμετώπιση του μείζονος θέματος απαγόρευσης πρόσβασης των ελληνικών πανεπιστημίων και ερευνητικών ιδρυμάτων στις διεθνείς βιβλιοθήκες, λόγω αδυναμίας ή αδιαφορίας του ελληνικού κράτους να ανταποκριθεί στην πληρωμή των συνδρομών σε αυτές ». « Η βία κατά και εντός των πανεπιστημίων δεν εκφράζεται μόνο διά της “χειροδικίας”, ως τούτο προβάλλεται διαρκώς:κατά ιδιαιτέρως πιο κρίσιμο τρόπο, εκφράζεται διά της συνεχούς, άμεσης και έμμεσης, απαξίωσής τους » δηλώνει ο κ. Τρούμπης. Και καταλήγει λέγοντας ότι αδυνατεί να αποδεχθεί «την επιστροφή του ελληνικού δημόσιου Πανεπιστημίου στη “λίθινη” εποχή λόγω της αδυναμίας της δημόσιας διοίκησης να ανταποκριθεί στο έργο της ».

«Και πάλι το υπουργείο Παιδείας προτείνει και το υπουργείο Οικονομίας αποφασίζει και ενδεχομένως δεν μπορεί » δηλώνει ο πρύτανης του Πανεπιστημίου των Αθηνών κ. Δ. Ασημακόπουλος μιλώντας στο «Βήμα». « Ετσι χάσαμε μία ακόμη γιγαντιαία συνδρομή που αχρηστεύει τα περισσότερα επιστημονικά περιοδικά των θετικών επιστημών. Εμείς στο Πανεπιστήμιο Αθηνών είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε τη δαπάνη που μας αναλογεί αν στο τέλος το υπουργείο Παιδείας δηλώσει αδυναμία εκ μέρους της κυβέρνησης. Το βέβαιο είναι ότι δεν μπορεί να υπάρξει Πανεπιστήμιο, ιδιαίτερα σήμερα όπου υπάρχουν ευρωπαϊκού επιπέδου υποδομές βιβλιοθηκών όπως εκείνη της Σχολής Θετικών Επιστημών, που να αφεθεί ανενεργό χωρίς ηλεκτρονική διασύνδεση με τον έξω κόσμο ».

« Αποτελεί όνειδος για την πολιτεία να αφήνει έτσι τα πανεπιστήμια να μαραζώνουν » δηλώνει από την πλευρά του ο πρύτανης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου κ. Κ. Μουτζούρης. « Το θέμα αυτό αποτελεί διαχρονικό αίτημά μας και δεν έχει ως σήμερα επιλυθεί. Είναι ντροπή...».

* * *

 

Πλήγμα για καθηγητές και φοιτητές

 ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΚΟΥΚΟΥΤΣΑΚΗ  

Επίκουρη καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

«Μέσω Google»

Το πρόγραμμα των ηλεκτρονικών βιβλιοθηκών δεν ήταν ποτέ η πολυτέλειά μας στα πανεπιστήμια, αλλά η ανάγκη μας ήταν όρος εκ των ων ουκ άνευ για να μη σπάσουμε τα μούτρα μας στη δική μας αξιολόγηση, αυτή που κάνουμε με ακαδημαϊκούς όρους και που δεν σηκώνει προσχήματα αποτελεσματικότητας. Η διακοπή της πρόσβασης δεν δυσκολεύει απλώς, εμποδίζει τη συνέχιση της εργασίας μας, γυρίζοντας τα πανεπιστήμια πολλά χρόνια πίσω. Το θέμα ήταν γνωστό εδώ και πολύ καιρό και παρά τα διαβήματα του Συνδέσμου Ελληνικών Βιβλιοθηκών τα αρμόδια υπουργεία μετέθεταν συνεχώς τη λύση στο μέλλον, για να καταλήξουμε στη συνήθη απάντηση της έλλειψης χρημάτων. Εν τω μεταξύ, φοιτητές, μεταπτυχιακοί, υποψήφιοι διδάκτορες και διδάσκοντες βλέπουμε να διαφαίνεται η λύση της αναζήτησης επιστημονικής βιβλιογραφίας μέσω Google!

* * *

ΚΟΥΤΣΙΚΟΣ ΒΑΛΑΝΤΗΣ

Φοιτητής Πολιτικών Μηχανικών του ΕΜΠ

«Πάνε πίσω εργασίες»

Εχουμε τεράστιο πρόβλημα μετά τη διακοπή των συνδρομών μας σε μεγάλους οίκους που εκδίδουν επιστημονικά περιοδικά παγκοσμίως. Ειδικά σε ένα ανώτατο ίδρυμα της δικής μας εμβέλειας όπου πρέπει να υπάρχει άμεση επαφή με τις εξελίξεις, η κοινωνία του Διαδικτύου είναι ένας από τους καλύτερους και γρηγορότερους τρόπους ώστε να αντλούμε πληροφορίες. Αυτό γίνεται τόσο για την προώθηση της έρευνας όσο και γενικά για τους ερευνητικούς σκοπούς που έχει κάθε φοιτητής. Τα περιοδικά αυτά είναι απαραίτητα για τις εργασίες και την εκπόνηση των πτυχιακών εξεταστικών που είναι υποχρεωτικές στο τμήμα μας.

Είναι άγνωστο πώς θα κάνουμε τώρα τη δουλειά μας. Ο ένας μετά τον άλλον εκδοτικοί οίκοι μάς κόβουν τις συνδρομές. Είναι ντροπή για το Πανεπιστήμιο. Πολλοί φοιτητές βρίσκονται τώρα στο πτυχίο και ενδεχομένως να χάσουν προθεσμίες ή να αργήσουν να παραδώσουν τις εργασίες τους εξαιτίας αυτής της κατάστασης.

* εφημ. "Το Βήμα" Τρίτη 2 Μαρτίου 2010
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artId=317785&dt=02/03/2010