ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΚΑΙ ΕΡΓΑ
«ΧΑΝΟΝΤΑΙ» ΛΟΓΩ ΕΛΛΕΙΨΗΣ ΚΟΝΔΥΛΙΩΝ
Της Μαίρης Αδαμοπούλου*
Η οικονομική στενότητα αφήνει στην τύχη τους σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους, «κλείνει» μουσεία, σταματά έργα και μας εκθέτει στους τουρίστες- όπως επισήμαναν και ξένα έντυπα.
Στις δε υπηρεσίες δεν έχουν ούτε για σαπούνι και λάμπες!
«Δεν υπάρχουν χρήματα ούτε για να βάλουμε πετρέλαιο στο υπηρεσιακό αυτοκίνητο που κατεβάζει τα σκουπίδια από την Ακρόπολη. Τις προάλλες έβαλε ο αρχιφύλακας 100 ευρώ από την τσέπη του και πριν από έναν μήνα έδωσε άλλα 100 ευρώ ο έφορος Ακροπόλεως. Πού θα φτάσουμε;», λέει στα «ΝΕΑ» ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Υπαλλήλων Φυλάξεως Αρχαιοτήτων Γιάννης Μαυρικόπουλος.
Η οικονομική κρίση όμως-ύστερα από τις υπέρογκες σπατάλες Ζαχόπουλου και από τη σταδιακή από το 2004 υποτίμηση, τουλάχιστον ως προς την προτεραιότητα, των αρχαιολογικών έργων- έχει φτάσει τα πράγματα στο μη περαιτέρω στο υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού. Έργα που δηλώνονται ως προτεραιότητα για το ΥΠΠΟΤ, όπως η ανάδειξη της Ακαδημίας Πλάτωνος, η μετατροπή του εργοστασίου Φιξ σε στέγη του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, έχουν παραπεμφθεί στις ελληνικές καλένδες, καθώς δεν έχει ακόμη εγκριθεί η χρηματοδότησή τους από κοινοτικά κονδύλια.
Λουκέτο βρίσκουν οι επισκέπτες στον πρώτο όροφο του Εθνικού Αρχαιολογικού (εξαιρούνται τα ευρήματα της Σαντορίνης). Κλειστό παραμένει εδώ και δύο μήνες τόσο το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας όσο και το Νομισματικό. Ίδια εικόνα και στη Θεσσαλονίκη. Κλειστές οι ρωμαϊκές αίθουσες του Αρχαιολογικού Μουσείου, μόνο τέσσερις αίθουσες ανοιχτές στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού. Και όλα αυτά λόγω έλλειψης προσωπικού, καθώς οι προγραμματισμένες 2.500 προσλήψεις ανακλήθηκαν για λόγους διαφάνειας και οι νέες προσλήψεις δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί.
«Το 90% των μουσείων και των χώρων υπολειτουργούν ή δεν λειτουργούν», εκτιμούν οι αρχαιοφύλακες, που υποστηρίζουν πως υπάρχουν 1.300 κενές οργανικές θέσεις. Και επισημαίνουν πως δεν εκτίθεται μόνο η χώρα όταν τα μουσεία είναι κλειστά, αλλά και τίθεται θέμα ασφάλειας, καθώς «σε πολλούς χώρους δεν υπάρχουν νυχτοφύλακες. Αν συμβεί οτιδήποτε, πράγμα που απευχόμαστε, η ευθύνη θα είναι αποκλειστικά της ηγεσίας του ΥΠΠΟΤ. Και το ποτήρι θα είναι πολύ πικρό».
Η κατάσταση εκθέτει την Ελλάδα στους τουρίστες και την διασύρει διεθνώς. Απόδειξη, πρόσφατο ολοσέλιδο δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας «Guardian» υπό τον τίτλο «Το χρέος καταρρακώνει τη δόξα της Ελλάδας». Όπου αναφερόταν πως λόγω έλλειψης χρημάτων η Ελλάδα έχει εγκαταλείψει στην τύχη τους σπουδαίους αρχαιολογικούς χώρους και πως «μερικές από τις μεγαλύτερες δόξες της χώρας - μουσεία, κάστρα και αρχαιότητες- είναι κλειστά για το κοινό».
Ζοφερή ωστόσο είναι και η κατάσταση των υπηρεσιών στο υπουργείο. «Μας έχουν κοπεί τα χέρια από την απόλυση των ωρομισθίων. Ζητάμε χρηματοδότηση από το Κοινοτικό Πλαίσιο. Χωρίς κόσμο όμως, πώς θα υλοποιηθούν τα έργα;», λέει στα «ΝΕΑ» στέλεχος του ΥΠΠΟΤ. «Θα αναγκαστούμε να ρίξουμε τον πήχυ».
«Είναι γεγονός ότι πάντοτε το πρώτο τρίμηνο κάθε χρόνου είναι δύσκολο στη ροή της χρηματοδότησης», παραδέχεται υψηλόβαθμο στέλεχος του ΥΠΠΟΤ και εξηγεί ότι σιγά σιγά θα αρχίσουν να παίρνουν χρήματα οι υπηρεσίες, τουλάχιστον για τα λειτουργικά τους έξοδα.
«Δεν έχουμε χρήματα να πάρουμε ούτε σαπούνι, ούτε καθαριστικά. Φέρνουμε από το σπίτι μας», λέει εργαζόμενη σε μεγάλο μουσείο της Αθήνας. «Ευτυχώς που δεν έκανε δύσκολο χειμώνα φέτος. Δεν έχουμε να αγοράσουμε πετρέλαιο», καταγγέλλει υπάλληλος αρχαιολογικής υπηρεσίας στην περιφέρεια. «Μας έχουν κόψει τις πιστώσεις στα καταστήματα που τυπώνουμε μεγάλα σχέδια και αναγκαζόμαστε να εφευρίσκουμε πατέντες για να κάνουμε τη δουλειά μας. Χρωστάμε σε όλη τη γειτονιά, όπως η Αλίκη Βουγιουκλάκη στις παλιές ελληνικές ταινίες», λένε εργαζόμενοι στις τεχνικές υπηρεσίες, ενώ συνάδελφοί τους περιγράφουν: «Ο υπολογιστής μου έχει χαλάσει και η υπηρεσία δεν έχει χρήματα για επισκευή. Αναγκάζομαι και παίρνω δουλειά στο σπίτι».
Η άμυνα καλά κρατεί
Μπορεί τα κονδύλια για τον Πολιτισμό να είναι περιορισμένα, αλλά δεν συμβαίνει το ίδιο με τις αμυντικές δαπάνες. Η Ελλάδα διαθέτει το 3,5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος για την αγορά όπλων, όταν η Βρετανία διαθέτει το 2,6%, σύμφωνα με στοιχεία που δίνει ο «Guardian». Αγοράζει δε τα περισσότερα όπλα από τα μέλη του ΝΑΤΟ, μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ανάμεσα σε σκουπίδια και σε αγριόχορτα
«Oύτε πινακίδα δεν υπάρχει», όπως γράφει η βρετανική εφημερίδα «Guardian», που να θυμίζει πως ένας θησαυρός «κρύβεται» στη «γειτονιά της Καλκούτας», όπως την αποκαλούν οι περίοικοι: το παλαιότερο πανεπιστήμιο του κόσμου, που ίδρυσε ο Πλάτωνας και στο οποίο σπούδασε ο Αριστοτέλης. Στην Ακαδημία Πλάτωνος. Κι αυτό διότι δεν έχουν βρεθεί 7.000 ευρώ, όπως παραδέχτηκε στα «ΝΕΑ» η αρμόδια έφορος αρχαιοτήτων Νικολέτα Βαλάκου.
Εδώ και δεκαετίες τα προγράμματα και οι υποσχέσεις για ανάπλαση και αναβάθμιση του χώρου διαδέχονται το ένα το άλλο. Επί της ουσίας όμως, η Ακαδημία Πλάτωνος παραμένει ένας από τους πλέον παραμελημένους αρχαιολογικούς χώρους της Αθήνας. Αν και μπήκε στο πρόγραμμα της Ενοποίησης Αρχαιολογικών Έργων, ουδέποτε υλοποιήθηκε το έργο για την ανάδειξή του και την πεζοδρόμηση των γύρω δρόμων, ενώ μέρος της περιοχής είναι χαρακτηρισμένο βιομηχανικό πάρκο, όπως αποκαλύφθηκε σε πρόσφατη ημερίδα. Και οι απαραίτητες απαλλοτριώσεις 6,5 στρεμμάτων και κόστους 2,3 εκατ. ευρώ ακόμη εκκρεμούν.
Στα χαρτιά δε εξακολουθεί να παραμένει εδώ και είκοσι χρόνια και το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών, που θα φιλοξενήσει 130.000 αρχαιότητες- μάρτυρες της ζωής στην Αθήνα τα τελευταία 5.000 χρόνια, τα οποία σήμερα είναι κλεισμένα σε αποθήκες. Και παρά τις κινητοποιήσεις των κατοίκων και τις καλές προθέσεις του υπουργείου Πολιτισμού, το πάρκο των 120 στρεμμάτων στην Ακαδημία Πλάτωνος και το μουσείο των 16.700 τ.μ. που θα ανεγερθεί στην περιοχή, κόστους 3 εκατ. ευρώ, χωρίς ρευστό θα παραμείνουν προθέσεις.
Νίκησαν οι κατολισθήσεις
Λουκέτο σε μεγάλο μέρος του αρχαιολογικού χώρου βρίσκουν τουρίστες και μαθητές που φτάνουν στους Δελφούς. Επισήμως, η αιτία που κρατά τους επισκέπτες εκτός της περιοχής του Σταδίου είναι η κατάρρευση των Φαιδριάδωντων απόκρημνων βράχων που στέκουν πάνω από τους Δελφούς στη νότια πλευρά του Παρνασσού. Η δε περίφημη πηγή Κασταλία παραμένει για τους ίδιους λόγους απρόσιτη για τους επισκέπτες τουλάχιστον για τα τελευταία 15 χρόνια.
Το πρόβλημα θεωρείται χρόνιο στην περιοχή και παρουσιάζεται έπειτα από έντονες βροχοπτώσεις. Και πέρα από τα μέτρα που έχουν ληφθεί σε τρία σημεία, χρήματα δεν υπάρχουν ούτε καν για τη χαρτογράφηση της κατάστασης, πόσω μάλλον για τη μελέτη που θα οδηγήσει στη λύση για το πρόβλημα που στο παρελθόν έχει προκαλέσει καταστροφή σε καθίσματα του Σταδίου. Εκτός όμως από την επίσημη αιτία, υπάρχει και η ανεπίσημη: «Η έλλειψη προσωπικού», όπως παραδέχονται οι φύλακες.
Πόρτα όμως... τρώνε τα τελευταία 3 χρόνια και οι 246.000 επισκέπτες του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου, ενός από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά μουσεία παγκοσμίως. Δεν υπάρχουν χρήματα για την ολοκληρωθεί η ανακαίνιση, αφού οφείλονται ήδη 2,5 εκατ. ευρώ στον εργολάβο. Δεν έχει γίνει καν προϋπολογισμός για το κόστος της έκθεσης, ώστε να ενταχθεί στο επόμενο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης, ενώ καλά κρατεί και μια κόντρα ανάμεσα στους αρχαιολόγους που έχουν οριστεί για να στήσουν την έκθεση και την τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων.
Αποτέλεσμα; Ο «πρώτος ευρωπαϊκός πολιτισμός»- ο μινωικός - θα εκπροσωπείται μόνο από 400 εκθέματα που αποτελούν την αφρόκρεμα- σε μια προσωρινή έκθεση σε έναν χώρο που προοριζόταν αρχικώς για γκαράζ.
Το Σούνιο στο χείλος του γκρεμού
Είναι ο τρίτος σε επισκεψιμότητα αρχαιολογικός χώρος της Αττικής (153.300 επισκέπτες, στοιχεία 2008) και ένας από τους πρώτους σε εγκατάλειψη λόγω έλλειψης χρηματοδότησης. Ο λόγος για το Σούνιο. Αρκεί να στραβοπατήσει ένας από τους χιλιάδες επισκέπτες και θα κινδυνεύσει να βρεθεί στον γκρεμό καθώς η περίφραξη είναι υποτυπώδης.
Τουαλέτες δεν υπάρχουν και οι επισκέπτες καθημερινά αναγκάζονται να σχηματίζουν ουρές έξω από τις ελάχιστες ενός εστιατορίου που λειτουργεί στον χώρο.
«Η εικόνα που δίνει ο χώρος είναι απογοητευτική», έλεγε πρόσφατα στο τραπέζι του ΚΑΣ η προϊσταμένη της Β΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Ιωάννα Δρακωτού.
Αφύλακτος από την πλευρά της θάλασσας ο αρχαιολογικός χώρος, δεν αποκλείεται τις νύχτες να φιλοξενεί ακόμη και τελετές μαύρης μαγείας, όπως μαρτυρούν «περίεργα κατάλοιπα» στα πέριξ. Τα οχυρωματικά τείχη- που είχαν καταστήσει το Σούνιο ένα από τα πέντε σημαντικότερα φρούρια της Αττικήςκαταρρέουν και συγκρατούνται από μεταλλικά υποστυλώματα, καθώς τα 100.000 ευρώ που απαιτούνται για την αναστήλωσή τους δεν έχουν βρεθεί. Και βεβαίως ουδείς αντιλαμβάνεται τι ήταν ακριβώς ο συγκεκριμένος χώρος στην αρχαιότητα. Όχι μόνο επειδή έχει ανασκαφεί ελάχιστα. Ούτε επειδή κλέβει την παράσταση ο ναός του Ποσειδώνα. Αλλά επειδή δεν έχει γίνει ανάδειξη του όλου χώρου ώστε οι επισκέπτες να συνειδητοποιούν πως το Σούνιο υπήρξε ένας οχυρωμένος οικισμός και όχι απλώς ένα ιερό στην άκρη της Αττικής.
13 χρόνια στο περίμενε
Πρόβλημα δεν αντιμετωπίζουν μόνο τα μνημεία που δεν έχουν χρηματοδότηση, αλλά κι εκείνα που έχουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το Λύκειο του Αριστοτέλους, χώρος που μένει κλειστός και χωρίς στέγαστρο εδώ και 13 χρόνια, κι ας είναι ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς της Αθήνας.
Οι μελέτες μπορεί να είναι έτοιμες, αλλά τα 4,5 εκατ. ευρώ που χορήγησε ο Οργανισμός Προγνωστικών Αγώνων Ποδοσφαίρου (ΟΠΑΠ) πέρυσι τον Απρίλιο, φαίνονται πολλά στην ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού για ένα στέγαστρο εν μέσω οικονομικής κρίσης (υπάρχει και η άποψη πως τα χρήματα δεν επαρκούν και πως λόγω αναπροσαρμογής το κόστος έχει ανέλθει στα 6 εκατ. ευρώ).
Για να γίνει οικονομία, αντί τα λείψανα της Φιλοσοφικής Σχολής που ίδρυσε ο δάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 335 π.Χ. να καλυφθούν με το μοντέρνο τοξωτό μεταλλικό στέγαστρο που κέρδισε σε σχετικό διαγωνισμό, «θα αναζητηθεί άλλη λύση για τη στέγαση, που θα κοστίσει 1,8 εκατ. ευρώ», σύμφωνα με τη γενική γραμματέα του ΥΠΠΟ, Λίνα Μενδώνη. Όσο για το στέγαστρο που δεν θα υλοποιηθεί; Έχει ήδη ένα μεγάλο μέρος εξοφληθεί, χρήματα που πάνε στον κάλαθο των αχρήστων, καθώς το στέγαστρο είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες του συγκεκριμένου αρχαιολογικού χώρου.
* Δημοσιεύθηκε στην εφημ. "ΤΑ ΝΕΑ" Σάββατο 6 Μαρτίου 2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου