«Ποιητικό Ανθολόγιο “Βόυτσεκ”»

ανθολόγηση: Αλέξιος Μάινας

Ποιήματα που γράφτηκαν ή θα μπορούσαν να είχαν γραφτεί για το έργο Βόυτσεκ του Γκέοργκ Μπύχνερ.

Γιάννης Ρίτσος

Η ΚΑΛΗ ΑΝΑΠΑΥΣΗ

Ήσυχος τώρα, ζεσταμένος με το χνώτο του. Οι άνθρωποι,
ανάπηροι, ανήμποροι, πολύ φωνάζουν· ντύνονται
τη φωνή του σφαγμένου πετεινού, τη μαύρη κουρτίνα,
το μέσα μέρος του μαχαιριού που τους χτύπησε. Στη δίκη
δεν εμφανίζονται οι μάρτυρες.

Αυτός
αποσυρμένος κάτω απ’ το τραπέζι, μεταφρασμένος
σ’ εκατοντάδες άγνωστα πρόσωπα, σ’ εκατοντάδες κομμένα κεφάλια
ακουμπισμένα πάνω στο τραπέζι, μαζεύει από κάτω
τα ψίχουλα (γιατί οι σφαγμένοι πεινάνε περισσότερο),
τ’ αποθηκεύει στις τρύπες των καρφιών μες στο κιβούρι του,
εκεί που πλαγιάζει γνωρίζοντας με ακρίβεια το θάνατό του,
έχοντας πλάι ένα ποτήρι νερό μη διψάσει τη νύχτα.

Γιώργος Θέμελης

ΑΠΟΓΥΜΝΩΣΗ

Κανείς δεν το περίμενε
Το κρύο και τη βροχή

Η νύχτα κάνει πιο βαθιές τις χαραμάδες
Μαζεύεται κόσμος και γελά χαζεύοντας απ’ όλες τις μεριές
Ζώα φυλακισμένα
Άδεια καθίσματα παλιά
Ένα κομμένο κεφάλι που ξεφωνίζει

Ο απέραντος τοίχος με το καρφί και το γκρεμισμένο παράθυρο
(…)

Τάσος Λειβαδίτης

ΥΣΤΕΡΟΦΗΜΙΑ

Όταν πεθάνουμε όλα όσα ονειρευτήκαμε έρχονται και στέκουν
κάπου εκεί στην κάμαρα. Κι άξαφνα όλοι σέβονται νεκρό
το χτεσινό «παλιόσκυλο».

Αργύρης Χιόνης

ΠΕΡΙ ΜΑΧΑΙΡΙΩΝ

1. 
   Το δίκοπο μαχαίρι δεν μπορεί ν’ αλλάξει γνώμη, δεν μπο-
   ρεί τα νώτα του να στρέψει στη σφαγή.
2. 
   Πες μου με τι μαχαίρι θα κοιμηθείς για να σου πω με τι
   πληγή θα ξυπνήσεις.
3. 
   Φτωχό μαχαίρι, στομωμένο, άλλοτε για την κόψη σου κα-
   μάρωνες, τώρα, για τη λαβή σου.

Γιάννης Κοντός

1. 
   ΟΤΑΝ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΗ 
   ΑΚΟΥΓΕΤΑΙ ΕΝΑ ΤΥΜΠΑΝΟ

Τις γυναίκες που αρχίζουν
να τρελαίνονται και κυνηγάνε
τα δέντρα νομίζοντας ότι είναι σκυλιά
να τις αγαπάτε, γιατί έχουν γυάλινους αστραγάλους
και χάνουν την ισορροπία τους.

Όπως είναι μικροκαμωμένες,
με άσπρο πρόσωπο, ανοίγουν
την πόρτα και μπαίνουν σε ιαπωνική ταινία.
Συνήθως τις αποκεφαλίζουν
ζηλιάρηδες εραστές για μικροπράγματα.
Αυτές όμως θέλουν να ζήσουν.
Παίρνουν το κομμένο κεφάλι
το βάζουν στο λαιμό (δεν εφάπτεται καλά)
και είναι σαν να κοιτάνε συνέχεια πίσω
την ομίχλη και το άλογο που τις ακολουθεί.

2. 
   ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ

Η στάθμη του σώματος ποικίλλει
από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Είναι όπως λέμε: να το φεγγάρι
και αυτό ουσιαστικά είναι ένα
ψάρι στη λίμνη και η λίμνη
σιγά σιγά αποξηραίνεται και σε φωνάζω
με το μικρό σου όνομα.
– Μια τρύπια δεκάρα όλα
στον πάτο της λίμνης
μέσα στη λάσπη και στο όραμα.

Κυριάκος Χαραλαμπίδης

Η ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ

Κεφάλι αυτόματο, που πέφτει χωρίς αίμα.

Στέφανος Αλιπράντης

ΒΟΫΤΣΕΚ (ή ΨΥΧΑΝΘΗ)

Η λογική ξέφρενο ξέσπασμα
μια επανάσταση
των ίδιων ζώων
από πολύχρονη διαμονή
σε άθλιο κήπο

και μια προσπάθεια ενσάρκωσης του κτήνους
από τον άνθρωπο
που κάποιοι καταφέρνουν τέλεια.

Υπερδοσολογία μπιζελιών
αρρυθμίες
πολύμηνης έρευνας με ποδιά.

Σφάλμα επιστήμονα
ασφαλές λαμπορατόριο το μυαλό
με όσπρια

ή αλλιώς κατακραυγή σιωπών
σε κοινωνία που κοιτάζει αλλού
πως όλα πάνε ωραία.

Κάποιοι βγάζουν από τη θήκη
όργανα
αυτός τραβά
μαχαίρι.

Η λογική τρέλα του απατημένου
μια μηχανή κιμά
που δουλεύει
μόνο με κρέας
άλλων.

Γιώργος Αλισάνογλου

[ ΛΑΦΥΡΟ ΕΡΕΒΟΥΣ ] 
–Ας είναι θάνατος η δυνατότητά μου να συρθώ στο όνειρό σου και να μείνω εκεί–

Τα σκοτάδια μου τα κρατώ ακόμη κοντά μου
φως που παραμερίζεται διαρκώς σε μια εικόνα
που βλέπει προς το τίποτα
το να μπεις διασχίζοντας σε τούτη την εικόνα
είναι σαν να μπαίνεις γυμνός σε μια μάχη δίχως πόλεμο

Κάποτε, ο ουρανός της εικόνας αυτής
εισέρχεται στο σιωπηλό δωμάτιο
σαν κάτι που έχει προ πολλού ειπωθεί
με περιβάλλει – με καταβάλλει σαν παγωμένο κορμί
αφήνεται αέναος στην ύπαρξή του σαν ευαισθησία στο μάτι

Εκεί, κάτω από τα χωμάτινα σκοτάδια
σέρνομαι στην επανάστασή σου
με σκεπάζει από μέσα μου μια μάχη
που δεν φαίνεται να πεθαίνει ποτέ

Αναστασία Γκίτση

ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΠΛΗΓΗ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΗΛΙΟ
(ή αλλιώς) ΣΤΗΝ ΛΕΙΨΙΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΠΟΤΕ ΗΛΙΟ

(Με αφορμή το έργο Βόυτσεκ του Γκέοργκ Μπύχνερ)

Έμεινε μόνος
–ήταν για να μείνει μόνος–

χάσκει
εκείνη η εκδορά ψυχής
που πλημμύρισε τον κόσμο
μ’ αλλοπρόσαλλες δικαιολογίες

μούσκεμα η γυναίκα
αλάτι στην πληγή

κι ένα αίμα
να χαίνει
αναρριχώμενο φυτό
στον καρπό της παλάμης του

έμεινε μόνος
–ήταν από την αρχή του μόνος–

Σταύρος Καμπάδαης

1.
ΑΥΤΑ Σ’ ΤΑ ΕΧΩ ΠΕΙ
ΜΕ ΑΛΛΑ ΛΟΓΙΑ

Ο ακριβοδίκαιος
κουβαλάει ένα μαχαίρι.
Όταν πρέπει
το χώνει
στον απέναντι.
Σχεδόν
πάντα
το μπήγει
μέσα του.

2. 
   ΦΟΝΟΣ ΠΟΥ ΘΥΜΙΖΕΙ ΒΙΑΣΜΟ

Ωμός
Σαν γδαρμένο ζώο
στο τσιγκέλι
Όχι
Όχι
καλύτερα
ένα ζώο
που γράφει
ποίηση

Σοφία Κολοτούρου

ΓΥΝΑΙΚΟΚΤΟΝΙΑ

Θα σας μιλήσω για το δίκιο των Θεών,
σε μια φτωχή, μα τόσο ανθρώπινη μπαλάντα.
Η βασιλεία θα χαριστεί, των Ουρανών
σ’ όποιον υπέφερε και σήμερα και πάντα.
Για μια γυναίκα που δεν θα ’ναι στα τριάντα –
πέταξε κιόλας, σαν πουλί στα εικοσιεννιά
και καταγράφηκε στ’ ανώνυμα συμβάντα:
πατριαρχία γι’ ακόμα μια γενιά.

Θα σας μιλήσω για το δίκιο των αντρών
–όσοι εκπαιδεύονται, μικροί, σ’ αυτό το δίκιο–
κι όσοι επιβάλλονται, με βία, των γυναικών
και το θαρρούν α υ τ ό πως είναι τόσο αντρίκειο.
Κι εμείς δεν φρίττουμε σαν σκέψη από τ’ ανοίκειο
γιατί γνωστά μάς έγιναν από παλιά
κι ως νήπια ακούγαμε, φτάνοντας ως το Λύκειο:
πατριαρχία γι’ ακόμα μια γενιά.

Θα σας μιλήσω για το δίκιο γυναικών
(γυναίκες… δίκαιο… παράξενα τα λόγια…)
Εδώ επιβάλλεται, σαν νόμος ισχυρών
το όποιο δίκαιο κι ανθούν τα μοιρολόγια.
Σταματημένα, αιώνες, όλα τα ρολόγια
κι εκ γενετής ανίσχυρα τα θηλυκά
κι όλα βουβά, κρυφά, συγκάλυψη στα σόγια:
πατριαρχία γι’ ακόμα μια γενιά.

Θα σας μιλήσω για το δίκιο των ανθρώπων
που ξεχωρίζουν απ’ τα ζώα, γενικά
και πως θ’ αλλάξουν τα μυαλά των κοινών τόπων
πριν να ’χει θύμα η επόμενη γενιά.

Έλενα Πολυγένη

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ

Μικρό αλογάκι με τα ξύλινα μάτια
Δεν μπορείς να βρεις την αγάπη σου
Κι η καρδιά μέσα σου χτυπάει
Χτυπάει.

Αχ, καημένο ξύλινο αλογάκι.
Ο αναβάτης σου ήταν ένα παιδί.
Οι κούκλες στο δωμάτιο
Μιλούσαν μόνο για τα
Φορέματα
Και τα μαλλιά τους.
Κανείς μεγάλος δε σ’ έπαιρνε
Στα σοβαρά.
Όλοι γελούσαν με το αυτιστικό σου
Κούνημα
Πίσω-μπρος, πίσω-μπρος
Πήγαινε η ζωή σου.

Γελούσαν, αλλά εσύ ήξερες
Την αλήθεια.

Τα βλέφαρά τους ανοιγοκλείνουν
Οι σκιές τους πηγαινοέρχονται
Τα παράθυρα υποφέρουν
Οι στάχτες εκπλήσσονται
Οι στάχτες εκπλήσσονται.

Παραπονεμένο αλογάκι
Η φωτιά μέσα σου
Θα τους κάψει όλους.

Λένα Σαμαρά

ΕΚΛΕΙΨΗ

Θα ζωγραφίζω τ’ ωραίο σου πρόσωπο όλη
την άνοιξη
θ’ αναταράξω μες στη λίμνη τα νερά.
Οι δολοφόνοι δεν κοιμούνται πριν την κάθαρση
η νύχτα κρύβει το σακάκι του φονιά.

Ώρα να στείλουμε για ύπνο την ανάσα μας.
Χάραξε. Έρημο τοπίο η γειτονιά.
Προσεκτικά να παραδώσεις το κλειδί
στης φυλακής τη λησμονιά
–η νύχτα ντύνει τα σοκάκια με φωτιά–
προσεκτικά
να μην ακούσεις τη φωνή
που σε καλεί
σε υπόγειο, υπέρτατο χορό
στα ξεσκισμένα σωθικά

προσεκτικά
να μην ακούσεις τη φωνή
που σε καλεί.

Γιώργος Σαράτσης

ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ

άμα τη βγάλω καθαρή
θα βγω στην ανοιχτωσιά
σωστό ερπετό
του πάνω κόσμου –
κισσός ατίθασος
ν’ αρπάξω τοίχους
και κορμούς
ένα να γίνω
με το τέλος

[ανήσυχος στην ηρεμία μου
ήρεμος στην ταραχή μου]

Το «Ποιητικό Ανθολόγιο “Βόυτσεκ”» (IΙ) ετοίμασε ο ποιητής και μεταφραστής του έργου Βόυτσεκ Αλέξιος Μάινας, με αφορμή τη φιλολογική & δραματουργική του ενασχόληση με το έργο για την παράσταση της ομάδας Ξανθίας στο Θέατρο Σημείο (σκην. Κ. Παπακωνσταντίνου).

https://diastixo.gr/logotexnikakeimena/poihsh/11982-anthologio-boytsek