Κώστας Γαβράς: «Οι μετανάστες είναι το μέλλον»

O Κώστας Γαβράς μιλάει για τον «Παράδεισό» του,

το σινεμά και την κοινωνία

ΩΡΑΙΟΣ ΩΣ ΕΛΛΗΝ ΚΑΙ ΜΕ ΝΕΕΣ ΙΔΕΕΣ, ΠΑΡΑ ΤΑ 76 ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ, Ο ΚΩΣΤΑΣ ΓΑΒΡΑΣ ΤΑΣΣΕΤΑΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΛΑΘΡΟΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΠΟΥ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΤΟΥΣ, ΩΣ ΑΛΛΟΣ ΟΔΥΣΣΕΑΣ, ΑΝΑΖΗΤΕΙ ΤΟΝ «ΠΑΡΑΔΕΙΣΟ ΣΤΗ ΔΥΣΗ»...

«Παράδεισος δεν υπάρχει πουθενά στη Γη, πολύ περισσότερο δεν πιστεύω ότι υπάρχει στον ουρανό μετά θάνατον. Ο Παράδεισος και η Κόλαση είναι μέσα στις ίδιες τις κοινωνίες. Γι΄ αυτό σε σύγκριση με κάποιες τριτοκοσμικές χώρες, στη Δύση είναι πιο παραδεισένια τα πράγματα», εξηγεί ο Κώστας Γαβράς και συμπληρώνει: «Είχαμε πάρα πολύ μεγάλη τύχη που γεννηθήκαμε εδώ κι όχι σε μια χώρα της Αφρικής ή της Ασίας».
Τι ψάχνει ο λαθρομετανάστης ήρωας της ταινίας σας στη Δύση; «Περιπλανιέται σε μια Οδύσσεια, αλλά αντίθετα από τον Οδυσσέα που ψάχνει να επιστρέψει στην Ιθάκη, αυτός την αρνείται. Χιλιάδες Έλληνες απ΄ τις αρχές του 20ού αιώνα, εκατομμύρια άνθρωποι από τις απαρχές του κόσμου, αυτό που ψάχνουν είναι μια νέα Ιθάκη. Εμείς οι Έλληνες το ξέρουμε καλά, με τους εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες σε Γερμανία, Αμερική, Αυστραλία, σ΄ όλες τις γωνιές του πλανήτη. Η βασική ιδέα που παρακινεί και τον ήρωα της ταινίας είναι αυτό που λέει ο Καζαντζάκης: "Πήγαινε εκεί που δεν μπορείς να πας".

Ο Ηλίας, ο νεαρός λαθρομετανάστης της ταινίας- ο ταλαντούχος Ρικάρντο Σκαρμάτσιο- χωρίς να δηλώνει πατρίδα, γλώσσα, εθνικότητα, έρχεται από την Ανατολή για να ανακαλύψει τη Δύση. Θα περιπλανηθεί σε άγνωστους τόπους- και στην Ελλάδα- θα γνωρίσει πολλούς διαφορετικούς, εχθρικούς ή φιλικούς ανθρώπους, θα διασχίσει στεριές και θάλασσες, η επική περιπλάνησή του θα ολοκληρωθεί με τρόπο "μαγικό" στο Παρίσι και θα καταφέρει να επιβιώσει επειδή έχει μια μεγάλη επιθυμία: να φτιάξει μια καινούργια ζωή». Βρίσκει,δηλαδή,την Ιθάκη του;

«Νομίζει ότι θα τη βρει.

Ο κάθε θεατής θα αποφασίσει, είναι ανοιχτό το φινάλε Αυτό που σίγουρα βρίσκει είναι έναν άλλον κόσμο. Έναν κόσμο με πολλή Αστυνομία που τον κυνηγάει συνεχώς, κακούς ανθρώπους που τον εκμεταλλεύονται, αλλά και καλούς που τον βοηθάνε, έστω ευκαιριακά, για να επιζήσει, αφού κανείς πλέον δεν βοηθάει ολοκληρωτικά τον άλλον. Παλιά, οι άνθρωποι δεν ήταν τόσο πολύ υπόδουλοι στην πλεονεξία και την απληστία, τώρα δίνεις "τυπικά", για να ξεφορτωθείς τον άλλον, να μη σε ενοχλεί στην ευχαρίστησή σου». Συμφωνεί βέβαια πως «οι μετανάστες είναι αναγκαίοι, τους χρειάζεται η Δύση, ως εργατικά χέρια ή για αναπαραγωγή του γερασμένου ευρωπαϊκού πληθυσμού, δεν τους κάνει χάρη. Πάντα έτσι συνέβαινε με τους μετανάστες.

Στη Γαλλία, ο ένας στους τρεις έχει ξένες ρίζες. Στην Ελλάδα είμαστε στην αρχή ακόμα, όταν όμως των παιδιά των μεταναστών γεννιούνται εδώ, πηγαίνουν σε ελληνικά σχολεία και σπουδάζουν, αύριο θα είναι Έλληνες, δεν θα ξαναγυρίσουν στις χώρες καταγωγής των γονιών τους. Η χώρα τους θα είναι η Ελλάδα, είναι Έλληνες. Δεν έχει σημασία που πιστεύουν σε άλλο Θεό». Με τέτοια τοποθέτηση είναι λογικό να θεωρεί πως «ό,τι είναι κοινωνικό θέμα, είναι και πολιτικό» όταν τον ρωτάμε προς τα πού γέρνει η νέα ταινία του...

Παρά το γεγονός ότι εμείς οι Έλληνες ξέρουμε πολύ καλά τι σημαίνει ξενιτιά, υπάρχουν πολλά σημάδια ρατσισμού στη σημερινή ελληνική κοινωνία... «Πολλοί λένε "οι ξένοι είναι κλέφτες, είναι δολοφόνοι" κι άλλα τέτοια. Κάποτε και για εμάς τους Έλληνες στο εξωτερικό τα ίδια έλεγαν. Μην κοιτάτε που έχουμε μια ωραιοποιημένη εικόνα για τους δικούς μας μετανάστες. Κάποτε, όταν ήμουν φοιτητής στο Παρίσι, σ΄ ένα γαλλικό λεξικό στο λήμμα Έλληνας, αναγραφόταν ως ορισμός "κλέφτης, χαρτοπαίχτης, κάτοικος της Ελλάδος"!».

Εσείς, ως μετανάστης,με ποιον είστε; «Με τους μετανάστες, φυσικά, γιατί οι μετανάστες είναι το μέλλον. Αυτοί σε μια χώρα έχουν μεγαλύτερη δίψα και όρεξη, ως ξένοι, να μορφωθούν, να σπουδάσουν, να προκόψουν. Αυτοί που μεταναστεύουν έχουν μεγάλη δύναμη γιατί τα παρατούν όλα, οικογένεια, σπίτι, και πάνε σε ξένο τόπο. Ρισκάρουν τα πάντα».
info
Ο «Παράδεισος στη Δύση» του Κώστα Γαβρά κλείνει το Σάββατο 14 Φεβρουαρίου το 59ο Φεστιβάλ Βερολίνου και βγαίνει στους ελληνικούς κινηματογράφους στις 19/2.

*Γράφει ο Παύλος Θ. Κάγιος ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ το Σάββατο 31 Ιανουαρίου 2009 στην εφημ. ΤΑ ΝΕΑ Σαββατο 31.1.09